Όταν οι νευρολόγοι βρήκαν αρχικά έναν τρόπο για την αναγέννηση των κατεστραμμένων οπτικών νεύρων στα θηλαστικά, πριν 5 χρόνια, δεν ήταν ακριβώς σίγουροι για το πώς «δούλεψε» η διαδικασία αυτή. Τώρα, μια ομάδα ερευνητών έχει προσδιορίσει το υπεύθυνο μόριο, και έχει επιτύχει σημαντική αναγέννηση των οπτικών νεύρων σε αρουραίους, χωρίς τις επιβλαβείς παρενέργειες που είχαν παρατηρηθεί σε προηγούμενες τεχνικές.
Το οπτικό νεύρο συνδέει το μάτι με τον εγκέφαλο. Οι τραυματισμοί ή οι ασθένειες, όπως το γλαύκωμα, μπορούν να το βλάψουν, και αν η βλάβη είναι σοβαρή, οι νευρικές ίνες που προβάλλουν από τον αμφιβληστροειδή μέσω του οπτικού νεύρου δεν αναπτύσσονται ξανά. Στο παρελθόν, οι επιστήμονες είχαν επιτύχει μια μέτρια ανάπτυξη αυτών των νευρώνων σε αρουραίους, προκαλώντας μια φλεγμονώδη αντίδραση στο μάτι. Αλλά εδώ είναι το πρόβλημα: Τα μακρόφαγα κύτταρα που προκαλούν την ανάπτυξη, αποβάλλουν επίσης τοξικές χημικές ουσίες, που μπορούν να σκοτώσουν τα νευρικά κύτταρα.
Έτσι οι νευροβιολόγοι, υπό την καθοδήγηση του Larry Benowitz στο Harvard Medical School, επιδίωξαν να απομονώσουν το χρήσιμο συστατικό των μακρόφαγων κυττάρων. Με την εξέταση των διαφόρων ουσιών που εκκρίνονται από τα μακροφάγα στις καλλιέργειες, η ερευνητική ομάδα απομόνωσε μια πρωτεϊνη, την oncomodulin, που φάνηκε να προωθεί την αναγέννηση και την επιμήκυνση των οπτικών νευριτών –λεπτές, αραχνοειδείς επεκτάσεις των νευρικών κυττάρων-, χωρίς τις τοξικές παρενέργειες που παρατηρούνται όταν τα μακροφάγα κύτταρα χρησιμοποιούνται ολόκληρα. Όταν προστέθηκε στις νευρικές ίνες που αναπτύσσονταν στα εργαστηριακά δισκία, η πρωτεΐνη, προκάλεσε την αύξηση των νευριτών σχεδόν κατά 45% – βελτίωση κατά 50% μεγαλύτερη από ό,τι προκαλούν άλλοι αυξητικοί παράγοντες.
Η επίδραση σε πειραματόζωα ήταν επίσης εντυπωσιακή. Όταν η ομάδα ενέχυσε το oncomodulin στο υγρό μεταξύ του φακού και του αμφιβληστροειδή σε αρουραίους των οποίων το οπτικό νεύρο ήταν κατεστραμμένο, τα περισσότερα από τα ζώα παρουσίασαν μέχρι και 7πλάσια αναγέννηση των νευρώνων του οπτικού τους νεύρου από ό,τι οι αρουραίοι που δεν υπεβλήθησαν στη συγκεκριμένη διαδικασία. Κανένας άλλος αυξητικός παράγοντας δεν ήταν σε θέση να προκαλέσει τόσο εντυπωσιακή αναγέννηση σε αρουραίους, σύμφωνα με όσα οι ερευνητές ανάφεραν χθες on-line, στη Nature Neuroscience.
Παρά την επιτυχία, η ερευνητική ομάδα δεν ήταν σε θέση να αποκαταστήσει την όραση στους αρουραίους, και η τεχνική αυτή έχει ακόμα αρκετό δρόμο πριν μπορέσει να εφαρμοστεί σε ανθρώπους. Κατ’ αρχάς, λέει ο Benowitz, οι ερευνητές πρέπει να υπερνικήσουν το τεράστιο εμπόδιο του να συνδέσουν τους νευρίτες από τον αμφιβληστροειδή με τις κατάλληλες θέσεις στον εγκέφαλο.
«Παρ’όλα αυτά, η τεχνική είναι ελπιδοφόρος», λέει ο Jerry Silver, επιστήμονας νευρολογίας στο Case Western Reserve University στο Cleveland του Ohio, «επειδή η εφαρμογή της πραγματοποιήθηκε 3 ημέρες μετά από την κάκωση. Οι διαδικασίες που καθυστερούν χρονικά στην πραγματοποίησή τους, προκαλούν έντονη φλεγμονή», προσθέτει, «και έτσι ο προσδιορισμός ενός ασφαλέστερου μορίου αποτελεί σημαντικό βήμα.» Επιπλέον, η νευροβιολόγος Dongfeng Chen του Schepens Eye Research Institute στη Boston, Massachusetts, λέει πως η προσέγγιση θα μπορούσε επίσης να επεκταθεί και πέρα από την αναγέννηση του οπτικού νεύρου: «Μια ημέρα», σημειώνει, η τεχνική αυτή μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και για τη θεραπεία των κακώσεων νωτιαίου μυελού.»
Από Prashant Nair, ScienceNOW Daily News
15 Μαϊου 2006
Απόδοση: Άννα Ευαγγελινού, anna@disabled.gr