Αξιολόγηση, έλεγχος και επιλογή αναπηρικού καθίσματος. Για κάθε άνθρωπο ο οποίος αποκτά μία αρκετά σοβαρή κινητική αναπηρία και δεν μπορεί ή δυσκολεύεται να βαδίσει, το πιό σημαντικό βοήθημα για την αποκατάσταση της κινητικότητάς του είναι το αναπηρικό κάθισμα.

Με αυτό μπορεί να κινείται στους εσωτερικούς και στους εξωτερικούς χώρους της κατοικίας του, στο δρόμο και στο πεζοδρόμιο, στους χώρους της εργασίας του, στην αγορά κ.ο.κ.
Το αναπηρικό κάθισμα προορίζεται για να χρησιμοποιείται πολλές ώρες κάθε ημέρα και, ανάλογα με τις δραστηριότητες του χειριστή του, μέσα και έξω από το σπίτι. Για τους λόγους αυτούς η επιλογή του αναπηρικού καθίσματος πρέπει να είναι προσεκτική, επιλεκτική και αβίαστη.
Όπως όλος ο τεχνολογικός εξοπλισμός, ο οποίος χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους με αναπηρίες, έτσι και το αναπηρικό κάθισμα πρέπει να πληρεί ορισμένες σαφείς προδιαγραφές. Οι προδιαγραφές προκύπτουν από τη δυνατότητα του κάθε αναπηρικού καθίσματος να εξυπηρετήσει στις χαρακτηριστικές αναπηρίες και τις ικανότητες του υποψηφίου χειριστή.
Εκτός από τις τεχνικές αντικειμενικές προδιαγραφές, η επιλογή του αναπηρικού καθίσματος εξαρτάται και από τις υποκειμενικές αντιλήψεις του αγοραστή, οι οποίες αφορούν την ομορφιά, τη γραμμή σχεδιασμού και το χρώμα του αναπηρικού καθίσματος, διότι όπως όλοι οι άνθρωποι έτσι και οι άνθρωποι με αναπηρίες είναι καταναλωτές, με καταναλωτικές ανάγκες και καταναλωτικές ιδιοτροπίες.
Η αξιολόγηση της καταλληλότητας του αναπηρικού καθίσματος

Οι τεχνικές προδιαγραφές έχουν σχέση με την ικανότητα του αναπηρικού καθίσματος να αντέξει στις συγκεκριμένες συνθήκες που θα χρησιμοποιηθεί. Η λειτουργικότητα, η χρησιμότητα και η εργονομία είναι τα σημαντικότερα των προδιαγραφών.
Η λειτουργικότητα ορίζεται ως προς τις δραστηριότητες του υποψηφίου χειριστή (συνηθισμένες καθημερινές, συνθήκες μετακίνησης και μεταφοράς, τρόπος ζωής, αθλητικές κ.ο.κ.), έχει σχέση με την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο χειριστή και στο προιόν.
Για να είναι λειτουργικό ένα αναπηρικό κάθισμα για τον συγκεκριμένο χειριστή πρέπει:
– να είναι στο μέγεθος του σώματος του υποψηφίου χειριστή
– να κάθεται άνετα, χωρίς να προκαλεί παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης
– να στηρίζει τον κορμό και την πλάτη του χειριστή
– να ρυθμίζεται το ύψος των υποποδίων
– να χωρά από τις πόρτες της κατοικίας και του χώρου εργασίας του χειριστή
– να έχει κινητά μέρη (λ.χ. ρουλεμάν, λάστιχα κ.ο.κ.) χωρίς τριβές
– να είναι ευέλικτο, μικρών διαστάσεων για να χωρά σε στενούς διαδρόμους και σε μικρά ασανσέρ
– να είναι ελαφρύ για να μη κουράζεται ο χρήστης (ή ο βοηθός)
– να παρέχει ασφάλεια και σταθερότητα κατά την διάρκεια των μεταφορών από και προς το κρεβάτι, το μπάνιο, το αυτοκίνητο κ.ο.κ.
– να μπορεί να γυμνάζεται πάνω σε αυτό
Η λειτουργικότητα του αναπηρικού καθίσματος προκύπτει από τη σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ του αναπηρικού καθίσματος και του ανθρώπου που το χρησιμοποιεί για να μετακινείται στους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Οι λειτουργίες των ενεργητικών και των παθητικών μερών του μυοσκελετικού συστήματος, ο τρόπος λειτουργίας του νευρικού συστήματος και η κατάσταση του καρδιαγγειακού και αναπνευστικού συστήματος καθορίζουν τη σχέση αλληλεπίδρασης του ανθρώπου και του αναπηρικού καθίσματος.
Η λειτουργικότητα εξαρτάται από την ικανότητα του αναπηρικού καθίσματος να εξυπηρετεί όλες (ή σχεδόν όλες) τις ανάγκες του χρήστη. Στη θεωρία της αποκατάστασης, οι ανάγκες του χρήστη ο οποίος ζει κάτω από συνθήκες αναπηρίας ορίζονται ως προς τις προσωπικές και λειτουργικές ικανότητες και όχι ως προς την απουσία κάποιων δεξιοτήτων ή ικανοτήτων.

Ο έλεγχος της ποιότητας των αναπηρικών καθισμάτων

Η ποιότητα του τεχνολογικού εξοπλισμού αποκατάστασης μπορεί να αξιολογηθεί όταν ο εξοπλισμός αποκατάστασης δοκιμάζεται κάτω από διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες όπως κάθε άλλο καταναλωτικό προϊόν. Ωστόσο, υπάρχουν τα διεθνή πρότυπα προδιαγραφών από την I.S.O. (Οργάνωση Διεθνών Προδιαγραφών) τα οποία αποτελούν το ελάχιστο των δυνατοτήτων κάθε προϊόντος. Τα πρότυπα βασίζονται σε λογικές προϋποθέσεις καθημερινής χρήσης, την ανθρωπομετρική κλίμακα του χρήστη και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Στη δοκιμή των αναπηρικών καθισμάτων σημαντικός είναι ο συνδυασμός του χειριστή και του αναπηρικού καθίσματος:
– τα σημεία επαφής χρήστη/καθίσματος όσον αφορά διαστάσεις και χειρισμό,
– οι επιδόσεις του αναπηρικού καθίσματος σε σχέση με την χρήση, όπως η αντίσταση (τριβές των κινητών μερών) στο τρέξιμο,
– η ασφάλεια κατά την κίνηση και την επιβράδυνση του αναπηρικού καθίσματος,
– η αντοχή των μετάλλων και των άλλων υλικών κάτω από διαφορετικές συνθήκες χρήσης και θερμοκρασίας, καθώς και της αντοχής τους στο χρόνο.
Επειδή οι περισσότεροι χειριστές αναπηρικών καθισμάτων εξαρτώνται πλήρως από τα αναπηρικά τους καθίσματα, είναι απαραίτητο η αντοχή των υλικών του αναπηρικού καθίσματος να έχει ένα ελάχιστο επίπεδο αξιοπιστίας.
Η αντοχή των υλικών μπορεί να ορισθεί σαν η ικανότητα του αναπηρικού καθίσματος να αντέχει σε ακραία φορτία (επιβαρύνσεις) τα οποία εφαρμόζονται ξαφνικά. Δεν θα πρέπει να προκληθούν σοβαρές παραμορφώσεις σε περίπτωση ξαφνικής επιβάρυνσης όπως λ.χ. το χτύπημα στην άκρη ενός κρασπέδου, ή με το βίαιο κάθισμα κάποιου στο αναπηρικό κάθισμα.
Εκτός από αυτές τις ευκαιριακές ακραίες επιβαρύνσεις το αναπηρικό κάθισμα είναι εκτεθειμένο σε μικρότερα εναλλασόμενα φορτία κατά την διάρκεια της χρήσης του. Η συσσώρευση της δράσης όλων αυτών των επιβαρύνσεων μπορεί να καταστρέψει την κατασκευή, ακόμη και εάν αυτά είναι πολύ μικρότερα από το όριο αντοχής. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται κούραση (κόπωση των υλικών).
Η διάρκεια μπορεί να ορισθεί σαν η αντίσταση στην κούραση η οποία προκαλείται από την συχνή επιβάρυνση που προκαλεί η καθημερινή χρήση.
Τα τεστ για την διάρκεια είναι αρκετά πολύπλοκα. Το αναπηρικό κάθισμα πρέπει να εκτεθεί σε ορισμένα φορτία αντιπροσωπευτικά για όλες τις καταστάσεις επιβάρυνσης κατά την διάρκεια ζωής ενός αναπηρικού καθίσματος.
Τα περισσότερα προβλήματα με την ανάπτυξη των μεθόδων ελέγχου της αντοχής των υλικών του αναπηρικού καθίσματος είναι:
– ο ορισμός “φυσιολογικού” τρόπου χρήσης (το είδος, η συνέχεια και η συχνότητα των δραστηριοτήτων του χειριστή, κ.ο.κ.)
– η σύγκριση της επιβάρυνσης η οποία προκαλείται από τον υπάρχοντα εξοπλισμό ελέγχου με τις επιβαρύνσεις που προκύπτουν από τις διαφορετικές συνθήκες χρήσης της καθημερινής ζωής.
Οι επιβαρύνσεις του αναπηρικού καθίσματος προκαλούνται από την χρήση (βάρος και κίνηση) και την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (αντιξοότητες του δρόμου και εμπόδια).

Η επιλογή του αναπηρικού καθίσματος

Η επιλογή χειροκίνητου ή ηλεκτροκίνητου αναπηρικού καθίσματος εξαρτάται από τις χαρακτηριστικές ικανότητες του κάθε ανάπηρου, καθώς και τους χώρους που θα κινηθεί το κάθισμα (εσωτερικοί ή εξωτερικοί χώροι, ύπαιθρος κ.ο.κ.).
Τα χειροκίνητα αναπηρικά καθίσματα προσφέρονται περισσότερο για τους ανθρώπους με αρκετά καλό έλεγχο των χεριών, οι οποίοι μπορούν να σπρώξουν το αναπηρικό κάθισμα στο περιβάλλον της πόλης στην οποία κατοικούν.
Σε ότι αφορά τις χαμηλές τετραπληγίες Α6/Α7 προτείνεται η χρήση χειροκίνητου αναπηρικού καθίσματος. Ωστόσο, στην πράξη η συνεχής χρήση χειροκίνητου αναπηρικού καθίσματος γίνεται κουραστική και ο χρόνος μετακίνησης μεγάλος.
Η επιλογή ηλεκτροκίνητων ή χειροκίνητων αναπηρικών καθισμάτων, είναι στην πραγματικότητα επιλογή ανεξαρτησίας και αυτονομίας. Η εμπειρία έχει δείξει πως ένα κάθισμα δεν είναι ποτέ αρκετό…

της Βαγγελιώς Καμπιλάκη