Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μαϊμούδες, επιστήμονες εμφύτευσαν ηλεκτρόδια στο κέντρο του εγκεφάλου που ελέγχει την κίνηση και τα συνέδεσαν με άλλα ηλεκτρόδια εμφυτευμένα στους μύες του βραχίονα του ζώου. Με αυτόν τον τρόπο αποκατέστησαν την κίνηση στο παράλυτο χέρι, γεγονός πολλά υποσχόμενο στον τομέα της νευροπροσθετικής.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι αποκρυπτογράφησης «σημάτων» από εμφυτευμένα ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο, που βοηθούν τον ασθενή να κουνήσει τον κέρσορα του υπολογιστή ή να χειριστεί ένα μηχανικό βραχίονα μόνο με τη σκέψη. Σε άλλη μέθοδο, χρησιμοποιούν την εναπομένουσα κίνηση του ώμου ή των νεύρων για να ενεργοποιήσουν τους μύες στο χέρι επιτρέποντας έτσι σε ασθενείς να πιάνουν αντικείμενα με το χέρι τους.
Η παρούσα έρευνα συνδυάζει τις δύο παραπάνω μεθόδους. Οι επιστήμονες τοποθέτησαν ηλεκτρόδια στον πρωτογενή φλοιό του εγκεφάλου δύο μαϊμούδων σε μία περιοχή που ελέγχει την κίνηση στο χέρι. Σε ένα ξεχωριστό χειρουργείο, οι ομάδα εμφύτευσε μέχρι και 5 ηλεκτρόδια σε τρεις μύες στον βραχίονα που χρησιμοποιούνται για να «κλείσει» η παλάμη. Καταγράφοντας, λοιπόν, ταυτόχρονα τα σήματα και από τις δύο ομάδες ηλεκτρόδιων –όταν η μαϊμού έπιανε και έσφιγγε διάφορα αντικείμενα- οι επιστήμονες κατάφεραν να αναπτύξουν αλγόριθμους που αποκωδικοποιούσαν τη μεταφορά των «σημάτων» από τον εγκέφαλο στο χέρι. Έπειτα θέλησαν να δείξουν πώς αυτοί οι αλγόριθμοι θα μπορούσαν να μεταφράζουν τις εντολές του εγκεφάλου σε κινήσεις και να παρέχουν διέγερση στους σωστούς μύες ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή κίνηση.
Για να τεστάρουν αυτή την ιδέα, προκάλεσαν προσωρινή παράλυση, με φάρμακα, στο ένα χέρι των μαϊμούδων. Μετά την παράλυση, τα ζώα δεν μπορούσαν να σηκώσουν μια λαστιχένια μπάλα και να την τοποθετήσουν σε έναν σωλήνα, μια κίνηση που ήξεραν ήδη να κάνουν. Όταν όμως ενεργοποίησαν τα ηλεκτρόδια, οι μαϊμούδες τα κατάφεραν, σε ποσοστό 80%.
«Αυτό που είναι τελείως διαφορετικό στην ερευνά μας, είναι ότι πηγαίνουμε πίσω στον εγκέφαλο και «κρυφακούμε» τα σήματα που στέλνει σε κανονικές συνθήκες», λένε οι επιστήμονες και ελπίζουν ότι κάποτε η έρευνά τους θα επιτρέψει σε ανθρώπους με παράλυση να κουνήσουν το χέρι τους απλώς με τη σκέψη. Αυτό θα είναι μία σημαντική βελτίωση, γιατί η έως τώρα κίνηση βασίζεται στην υπολείπουσα κίνηση του σώματος και απαιτεί από το άτομο να κάνει αφύσικους χειρισμούς, πχ. να κουνάει τον ώμο πάνω-κάτω για να πιάνει και να αφήνει αντικείμενα.
Ο αντίλογος λέει ότι παρόλο που είναι πολύ σημαντικό αυτό το βήμα, οι ΚΝΜ συνήθως προκαλούν μεγαλύτερη παράλυση από αυτήν που είχαν οι μαϊμούδες. Σε ένα πραγματικά παράλυτο χέρι θα χρειαζόταν να ενεργοποιηθούν πολλοί περισσότεροι μύες, και για να έχουμε φυσικό αποτέλεσμα απαιτείται συνδυασμός και συνεργασία μυών σε πιο πολύπλοκο επίπεδο από αυτό της έρευνας.
Οι υπεύθυνοι συμφωνούν πως η μεγάλη πρόκληση είναι να καταφέρουν μεγαλύτερη δεξιότητα στις λεπτές κινήσεις των χεριών. Αυτή τη στιγμή διερευνούν το πώς μπορούν να διεγείρουν τα νεύρα που κινούν τους μύες, παρά τους μύες καθ’αυτούς. Όλα καθορίζονται στη λεπτομέρεια.
Επιμέλεια: Θάλεια Κιούση
Περιοδικό Αυτονομία – www.disabled.gr – Απρίλιος 2012