ΕΣΥ, ΕΟΠΥΥ, ΠΕΔΥ… Ο τρόμος στη σκέψη να χρειαστεί να νοσηλευτώ σε αυτό το σύστημα υγείας εναλλάσσεται με την οργή για τα χάλια του.
Λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζει η ηλικιωμένη μητέρα μιας στενής φίλης – μια γυναίκα ταλαιπωρημένη και υποχρεωμένη να «κατοικοεδρεύει» τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες σε νοσοκομεία, όπου και την έχω επισκεφθεί πολλάκις – απέκτησα πλέον ιδία άποψη για την… ανάκαμψη (που λένε ότι έρχεται και) στον χώρο της δημόσιας υγείας. Σκεφτόμουν να γράψω ένα ανάλαφρο χρονογράφημα περιγράφοντας τις εμπειρίες μου και τις εμπειρίες της οικογένειας της ασθενούς από τα τρία θεραπευτήρια στα οποία μεταφέρθηκε, δύο δημόσια και ένα ιδιωτικό. Πώς, όμως, να κάνεις χιούμορ όταν παρακολουθείς ένα δράμα; Τον Γολγοθά ενός ανθρώπου ο οποίος τη στιγμή που αγωνίζεται να ζήσει (ή να «φύγει» ήρεμα και αξιοπρεπώς) τυγχάνει της πιο απαξιωτικής αντιμετώπισης, και εκείνος και οι δικοί του;
Είχα και παλαιότερα πάρε-δώσε με νοσοκομεία λόγω προβλημάτων υγείας ανθρώπων του στενού περιβάλλοντός μου, ήμουν επομένως γνώστης των αγκυλώσεων που υπήρχαν ανέκαθεν. Αυτό, όμως, που παρατήρησα τώρα στους κοιτώνες νοσηλείας δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς αγκύλωση, είναι αποτρόπαιο, απάνθρωπο, αισχρό. Ποτέ άλλοτε δεν είδα τέτοια χάλια. Γιατροί κουρασμένοι, συχνά άφαντοι, καθώς υποθέτω ότι δεν πρόφταιναν να ασχοληθούν με όλες τις περιπτώσεις. Νοσοκόμες που – απαυδισμένες και εκείνες από τη διαρκώς επιδεινούμενη καθημερινότητά τους; – εκτελούν μηχανικά τα βασικά καθήκοντά τους χωρίς ενδιαφέρον, χωρίς τρυφερότητα για τους ασθενείς τους. Που τους μιλούσαν στον ενικό της αγενείας (αχ, αυτή η ελληνική οικειότητα!), που τους έδειχναν τη βαρεμάρα τους, που τους άφηναν να βράζουν στο ζουμί τους ώσπου να αποφασίσουν ότι ήρθε η ώρα να ασχοληθούν μαζί τους. Τέσσερις ώρες περίμενε η μητέρα της φίλης μου να της βρουν κρεβάτι, «παρκαρισμένη» σε ένα άθλιο φορείο, σε έναν επίσης άθλιο διάδρομο και έχοντας μέσα στη σαστιμάρα της κάνει την ανάγκη της πάνω της. «Να έχετε υπομονή» συνιστούσαν ξανά και ξανά οι νοσηλεύτριες που περνούσαν στα παιδιά της όταν εκείνα ζητούσαν να τους βάλουν σε ένα δωμάτιο για να την αλλάξουν. Υπομονή την υπομονή, το δέρμα της ερεθίστηκε έντονα και στα προβλήματα που είχε προστέθηκε άλλο ένα. Το οποίο έπρεπε πάλι να λύσουν μόνοι, ολομόναχοι, οι οικείοι της. «Να πάτε στο φαρμακείο να αγοράσετε αλοιφή για τα συγκάματα, εμείς δεν έχουμε» τους είπε μια νοσοκόμα.
Ετσι, με μια λογική… self service κύλησε η νοσηλεία της γιαγιάς και στις τρεις κλινικές. Με το που της έπαιρναν αίμα καλούσαν όποιον συγγενή βρισκόταν κοντά της για να το μεταφέρει ο ίδιος στο εργαστήριο (που σε κάποιες περιπτώσεις ήταν μακριά από το νοσοκομείο) και να φέρει πίσω τα αποτελέσματα, «γιατί εμείς δεν έχουμε άνθρωπο να στείλουμε». Ανθρωπο δεν είχαν, κρεβάτι διαθέσιμο δεν είχαν, φάρμακα δεν είχαν (και για αυτά έβαλε το χέρι στην τσέπη η οικογένεια), διάθεση δεν είχαν. Και ήταν κυρίως αυτό, η έλλειψη διάθεσης, ο παράγοντας που προσέθετε στο όλο δράμα επιπλέον απανθρωπιά. Την τρομακτική αίσθηση πως η νέα κατάσταση των πραγμάτων κάνει τους ανθρώπους αδιάφορους, ψυχρούς, άκαρδους, ακόμη και εκείνους που το επάγγελμά τους προϋποθέτει αγάπη, υπομονή, έγνοια.
Απογοητευτική, λοιπόν, η συμπεριφορά του προσωπικού με ελάχιστες εξαιρέσεις, εξίσου απογοητευτικές οι εγκαταστάσεις: τα παλιά γνωστά χάλια των δημόσιων νοσοκομείων, επιδεινούμενα. Αλλά και το ιδιωτικό, που το είχα γνωρίσει στην ακμή του, να καταρρέει. Οπου και να πήγαμε, ασθενείς στοιβαγμένοι σε κακοσυντηρημένα δωμάτια, με τους συγγενείς τους να κάθονται δίπλα τους (ελλείψει νοσηλευτικού προσωπικού αναλαμβάνουν αυτοί να περιθάλψουν τους ανθρώπους τους) και να συζητάνε μεταξύ τους χαμηλόφωνα σε ποιους γιατρούς πρέπει να δώσουν οπωσδήποτε φακελάκι, ποια αποκλειστική νοσοκόμα (65 ευρώ για λιγότερο από 7 ώρες, ταρίφα που αυξάνεται τα Σαββατοκύριακα!) θεωρείται καλή και ποια «εξαφανίζεται με τις ώρες και αφήνει τους ασθενείς ολομόναχους», ποια καθαρίστρια θα έρθει να μαζέψει τον χυμό που χύθηκε κατά λάθος στο πάτωμα χωρίς να κάνει μούτρα.
Ακουσα πολλές τέτοιες συζητήσεις, είδα πολλή απόγνωση και θλίψη, ένιωσα μέσα μου για πρώτη φορά έντονο τρόμο στην προοπτική να αρρωστήσω και να χρειαστεί να νοσηλευτώ σε αυτό το σύστημα υγείας. Eνα βράδυ, μπαίνοντας σπίτι μετά το νοσοκομείο, άνοιξα την τηλεόραση και έπεσα πάνω σε άλλη μια παράσταση του υπουργού Υγείας Αδωνη Γεωργιάδη, από εκείνες τις οποίες αρέσκεται να δίνει στα talk shows. Βλέποντάς τον να υπερασπίζεται με όλη τη δύναμη των φωνητικών χορδών του το έργο του, το έργο της κυβέρνησης, τρόμαξα με την ηθελημένη άγνοια, την έπαρση και την απονιά του.
Βίδος Κοσμάς
Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 1 Ιουνίου 2014