Επιστήμονες έχουν βρει έναν εντυπωσιακό τρόπο για να θεραπεύουν σοβαρές οργανικές βλάβες, μεταξύ των οποίων και κακώσεις νωτιαίου μυελού: προκαλώντας ερεθίσματα με ηλεκτρικά ρεύματα.
Η τεχνική έχει χρησιμοποιηθεί ως η βάση για μια επέμβαση η οποία, σε πρόσφατα ολοκληρωμένες κλινικές δοκιμές, σημείωσε εξαιρετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με παράλυση λόγω κάκωσης νωτιαίου μυελού.
Μετά την εισαγωγή ειδικής μικρής μπαταρίας (battery packs) στα σημεία της κάκωσης, αποκαταστάθηκε σε πολλούς η αίσθηση στα πόδια και στα χέρια, μετά από θεραπεία λίγων εβδομάδων. Αποκατάσταση της αίσθησης παρουσιάστηκε επίσης και στο κατώτερο μέρος των ποδιών τους.
«Μόλις που έχουμε αρχίσει να δουλεύουμε μ’ αυτή την τεχνική, αλλά πρόκειται να προκαλέσει μεγάλο αντίκτυπο», λέει ο Καθηγητής Colin McCaig, επικεφαλής του Aberdeen University’s school of medical sciences. «Σε μερικά χρόνια, ο καθένας θα μπορεί να έχει μια ηλεκτρική συσκευή στο κουτί των «πρώτων βοηθειών» του, για να επιταχύνει την επούλωση των τραυμάτων του. Κάτι σαν ηλεκτρονικό «γιατρικό».
Η βασική τεχνολογία που υποστηρίζει τα battery packs, γνωστά ως «διεγέρτες πολωμένου πεδίου», έχει εξελιχθεί από τον McCaig, ο οποίος έχει αναπτύξει ανθρώπινα νευρικά κύτταρα σε εργαστηριακά δισκία. Με την τοποθέτησή τους σε ένα επιμελώς ελεγχόμενο ηλεκτρικό πεδίο, βρήκε ότι θα μπορούσε να κατευθύνει την αύξησή τους προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.
«Είναι γνωστό εδώ και αιώνες, ότι τα νεύρα, και άλλα κύτταρα, αποκρίνονται στην ηλεκτρική διέγερση», είπε ο McCaig στον «Observer». «Εντούτοις, τον 19ο αιώνα, τσαρλατάνοι υποστήριξαν ότι θα μπορούσαν να κάνουν «σπουδαία» πράγματα για τους ασθενείς, με το να τους τοποθετήσουν στη μέση ηλεκτρικών πεδίων. Το μόνο που πέτυχαν, ήταν να σηκώσουν τις τρίχες των μαλλιών των ασθενών! Κατά συνέπεια, τα ηλεκτρικά πεδία έπεσαν στην υπόληψη του κόσμου».
Εισάγοντας, με ιδιαίτερη προσοχή, τα ηλεκτρικά πεδία στον τομέα των «κατεστραμμένων ιστών», ο McCaig και η ομάδα του, ανακάλυψαν πως μπορούσαν να βελτιώσουν τον χρόνο που απαιτείται για την επούλωση των τραυμάτων στο δέρμα και τον κερατοειδή χιτώνα. Τα πρώτα πειράματα πραγματοποιήθηκαν σε εργαστηριακές κυτταρικές καλλιέργειες. Ο McCaig άρχισε στη συνέχεια να εργάζεται με τον καθηγητή Richard Borgens, από το Centre for Paralysis Research στο Purdue University στην Indiana, πάνω σε μια συσκευή που θα μπορούσε να εμφυτευθεί στους ανθρώπους. «Συνειδητοποιήσαμε ότι εάν φέρουμε κοντά τις άκρες ενός νωτιαίου μυελού που έχει υποστεί διατομή, ίσως είμαστε σε θέση να προκαλέσουμε την ανάπτυξη των νευρικών κυττάρων, τόσο προς τη μία όσο και προς την άλλη κατεύθυνση, με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος», είπε ο Borgens.
Εντούτοις, υπήρξε ένα πρόβλημα. Μερικά νευρικά κύτταρα – αυτά που μεταφέρουν τα σήματα από τον εγκέφαλο – θα έπρεπε να αναπτυχθούν μέσα στη σπονδυλική στήλη με κατεύθυνση προς τα κάτω, και άλλα νευρικά κύτταρα – εκείνα που μεταφέρουν σήματα προς τον εγκέφαλο – θα έπρεπε να αναπτυχθούν μέσα στη σπονδυλική στήλη με κατεύθυνση προς τα πάνω.
«Χρειάζεται η παρουσία ενός σήματος από τον εγκέφαλό σας για να πείτε στο χέρι σας να κινηθεί. Ομοίως, χρειάζονται τα αισθητήρια σήματα που θα κινηθούν από το σώμα προς τον εγκέφαλό σας για να σας πουν ακριβώς πού βρίσκεται το χέρι σας, ώστε να το κινήσετε σε μια νέα θέση», είπε ο Borgens.
Εντούτοις, λεπτομερής έρευνα από τον McCaig, έδειξε στη συνέχεια, ότι πολώνοντας το ηλεκτρικό πεδίο έτσι ώστε η κατεύθυνσή του να αλλάζει κάθε 30 λεπτά, θα μπορούσαμε να προκαλέσουμε τη μετακίνηση των νευρικών κυττάρων και προς τις δύο κατευθύνσεις, πάνω-κάτω, στη σπονδυλική στήλη.
Η ομάδα του Borgens δημιούργησε κατόπιν έναν διεγέρτη βασισμένο σ’ αυτήν την αρχή, ο οποίος εμφυτεύθηκε σε μια μικρή ομάδα τετραπληγικών και παραπληγικών ασθενών. Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Scott Shapiro του Πανεπιστημίου της Indiana.
«Προσπαθούσαμε να δούμε εάν θα υπήρχαν κάποιες απρόβλεπτες παρενέργειες. Δεν υπήρξαν. Εντούτοις, εκπλαγήκαμε από τον τρόπο που αποκρίθηκε ο οργανισμός κάθε ασθενούς. Σε μια περίπτωση, ένας ασθενής που είχε χάσει πλήρως όλη την αίσθηση στο σώμα του, αυτή αποκαταστάθηκε πλήρως.
Άλλοι – κυρίως τετραπληγικοί – σημείωσαν σημαντικές βελτιώσεις στη δυνατότητά τους να κινούν τα άκρα τους.»
Ένα δεύτερο, πιο λεπτομερές σύνολο πειραματικών δοκιμών προωθείται αυτή τη στιγμή. Προς το παρόν, μόνο εκείνοι με πρόσφατους τραυματισμούς φαίνεται να ανταποκρίνονται στην τεχνική αυτή. «Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά», καταλήγει ο Borgens.
Robin McKie, science editor
The Observer
Κυριακή, 29 Μαϊου 2005
Guardian Unlimited © Guardian Newspapers Limited 2005
Απόδοση στα ελληνικά: Άννα Ευαγγελινού