Από το 1997 (με τον Νόμο 2477/1997) άρχισε να λειτουργεί και στην Ελλάδα ο θεσμός του «Συνηγόρου του Πολίτη», θεσμός ο οποίος ήταν ήδη από καιρό γνωστός σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Αποστολή του θεσμού αυτού είναι η διαμεσολάβηση μεταξύ του πολίτη και των δημοσίων υπηρεσιών, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (π.χ. ΙΚΑ) και επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας (π.χ. ΔΕΗ, ΟΤΕ κλπ) με σκοπό, όπως διαβάζουμε στην πρώτη παράγραφο του ιδρυτικού του νόμου, «την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη, την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης και την τήρηση της νομιμότητας».
Ο Συνήγορος του Πολίτη αναλαμβάνει τη διαμεσολάβηση αυτή είτε αυτεπαγγέλτως, για σχετικά θέματα που απασχολούν την κοινή γνώμη, είτε, κυρίως, μετά από ενυπόγραφη αναφορά προσώπου του οποίου δικαίωμα ή νόμιμο συμφέρον θίγεται άμεσα από ατομική διοικητική πράξη ή και από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια ή παράλειψη της Διοίκησης. Κατ’ εξαίρεση δεν ερευνά θέματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα κάποιων ειδικά οριζομένων δημόσιων υπηρεσιών (κατά βάση των δικαστικών και στρατιωτικών αρχών, της Αστυνομίας, της Εκκλησίας της Ελλάδος κ.α.) Επίσης, δεν επιλαμβάνεται υποθέσεων που αφορούν διοικητικές ενέργειες οι οποίες δημιουργούν δικαιώματα υπέρ τρίτων ή καταστάσεις ευνοϊκές για τρίτους (οι οποίες ανατρέπονται μόνο δικαστικά), εκτός αν υπάρχει προφανής παρανομία ή βλάπτεται έντονα το περιβάλλον. Τέλος δεν έχει αρμοδιότητα επί υποθέσεων που εκκρεμούν σε δικαστήριο.
Η αναφορά πρέπει να υποβληθεί μέσα σε έξι μήνες από τότε που ο ενδιαφερόμενος έλαβε γνώση για την ενέργεια ή την παράλειψη της Διοίκησης. Η αναφορά μπορεί να υποβληθεί είτε αυτοπροσώπως, είτε ταχυδρομικά, είτε με τηλεομοιοτυπία (fax). Η αναφορά πρέπει να περιέχει τα ακόλουθα:
α) συνοπτική περιγραφή του προβλήματος,
β) ποια είναι η εμπλεκόμενη δημόσια υπηρεσία,
γ) τις ενέργειες που έχουν προηγηθεί,
δ) το αποτέλεσμά τους και
ε) κάθε αποδεικτικό στοιχείο ή πληροφορία που μπορεί να βοηθήσει στη διερεύνηση του θέματος.
Μετά την υποβολή της αναφοράς αυτής, ο Συνήγορος του Πολίτη διερευνά το ζήτημα θέτοντας σχετικά ερωτήματα στους εμπλεκόμενους φορείς οι οποίοι και υποχρεούνται να συνεργαστούν. Ο Συνήγορος του Πολίτη μπορεί να θέσει μια αναφορά στο αρχείο αν κρίνει ότι είναι προφανώς αόριστη, αβάσιμη ή ασήμαντη. Σε κάθε περίπτωση πάντως ενημερώνεται ο πολίτης που υπέβαλε την αναφορά.
Αξίζουν λίγης προσοχής τα εξής: Η υποβολή της αναφοράς δεν εξαρτάται από την άσκηση ή μη αίτησης θεραπείας ή ιεραρχικής προσφυγής. Δεν διακόπτει ούτε αναστέλλει τις προθεσμίες για προσφυγή στα δικαστήρια (γενικά για την άσκηση ενδίκου μέσου ή βοηθήματος). Στην περίπτωση που ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή, ο Συνήγορος του Πολίτη δεν επιλαμβάνεται πριν κρίνει επ’ αυτής το αρμόδιο όργανο ή πριν παρέλθει άπρακτη η σχετική τρίμηνη προθεσμία. Με απλά λόγια, αν έχουμε μια περίπτωση όπου μπορεί να ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή, σε κάθε περίπτωση την ασκούμε. Αν όχι ή αν αυτή απορριφθεί (ρητά ή σιωπηρά, με την άπρακτη παρέλευση τριμήνου), τότε θα πρέπει να επιλέξουμε αν θα καταφύγουμε στον Συνήγορο του Πολίτη ή στα Διοικητικά Δικαστήρια – δεδομένου μάλιστα ότι, όπως προαναφέραμε, ο Συνήγορος του Πολίτη δεν μπορεί να επιληφθεί υποθέσεων που εκκρεμούν στα δικαστήρια.
Από τη στιγμή λοιπόν που είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε ποιον από τους δύο δρόμους θα ακολουθήσουμε, θα πρέπει να σταθμίσουμε τα συν και τα πλην καθενός από αυτούς. Έτσι, όπως προκύπτει καθαρά από όλα όσα αναφέραμε, ο δρόμος του Συνηγόρου του Πολίτη είναι πιο γρήγορος, πολύ πιο απλός για έναν μη νομικό και τελείως ανέξοδος. Παρουσιάζει όμως το μειονέκτημα ότι δεν έχει τη διαφάνεια που έχει μια δίκη (δηλαδή δεν προβλέπεται περαιτέρω συμμετοχή του ενδιαφερομένου στη διαδικασία πέρα από την υποβολή της αναφοράς) και, επίσης, ότι μετά από αυτόν, αν τελικά δεν έχουμε το αποτέλεσμα που θέλουμε, δεν έχουμε πλέον άλλο μέσο στη διάθεσή μας (ενώ αν προσφεύγαμε στο δικαστήριο θα μπορούσαμε να πάμε και στο Εφετείο και στο Συμβούλιο Επικρατείας).
Έχοντας λοιπόν υπόψη τα παραπάνω και ανάλογα με το συγκεκριμένο πρόβλημα που έχουμε, κάνουμε την επιλογή μας.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΗΓΟΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Διεύθυνση: Χατζηγιάννη Μέξη 5 (3ος όροφος – πίσω από το Χίλτον), 115 28 Αθήνα.
Ώρες κοινού: 8:30 – 14:00
Τηλέφωνο: 010 7289600 fax: 010 7292129
Ηλ. Διεύθυνση: www.synigoros.gr