Σύμφωνα με όσα προβλέπει το νέο προσχέδιο νόμου για τις μεταμοσχεύσεις του υπουργείου Υγείας με τίτλο «Δωρεά και Μεταμόσχευση Οργάνων και άλλες διατάξεις» που δόθηκε στη δημοσιότητα, όλοι οι Έλληνες θα είναι στο εξής εν δυνάμει δότες οργάνων που θα χρησιμοποιούνται σε μεταμοσχεύσεις. Στο ίδιο νομοσχέδιο ρυθμίζονται και οι προϋποθέσεις μεταμόσχευσης οργάνων από ζώντα πρόσωπα όπως και οι τράπεζες βλαστοκυττάρων.

Συγκεκριμένα, το προσχέδιο νόμου αναφέρει ότι η αφαίρεση ενός ή περισσοτέρων οργάνων από ενήλικο θανόν πρόσωπο, πραγματοποιείται εφόσον δεν είχε εκφράσει την αντίθεσή του (εικαζόμενη συναίνεση) με δήλωση στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ).

Όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, κάθε πολίτης που έχει ενηλικιωθεί, μπορεί να δηλώνει την αντίθεσή του στη μετά θάνατον αφαίρεση οργάνων του, σε ειδικό αρχείο που θα τηρείται στον ΕΟΜ. Η σχετική δήλωσή του θα πρέπει να φέρει βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής.

Επίσης, το νέο προσχέδιο αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να γίνονται κατά περίπτωση μεταμοσχεύσεις και από ιδιωτικά νοσοκομεία. Η δυνατότητα για χειρουργική αφαίρεση οργάνων ή μεταμόσχευση δίνεται πλέον σε νοσηλευτικά ιδρύματα – νομικά πρόσωπα ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, αλλά και ιδιωτικές κλινικές.

Επιπλέον, προσδιορίζονται με σαφήνεια οι περιπτώσεις στις οποίες θα πρέπει να γίνεται αφαίρεση οργάνων από ζωντανό δότη.

Το ζήτημα αυτό που αφορά κυρίως τους νεφρούς, μέρος του ήπατος και άλλα όργανα, επιτρέπει τη μεταμόσχευση από ζώντα δότη μόνο στον ή στη σύζυγό του, σε ασθενή με τον οποίο υπάρχει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, σε συγγενή μέχρι και 4ο βαθμό εξ αίματος και 2ο βαθμό εξ αγχιστείας και σε πρόσωπο που υπάρχει άμεση προσωπική και συναισθηματική σχέση.

Στην τελευταία περίπτωση, θα πρέπει να δίνεται ειδική άδεια με δικαστική απόφαση, αφού ελεγχθούν όλες οι προϋποθέσεις αφαίρεσης οργάνων από ζώντα δότη, αλλά και η κατάσταση της ψυχικής του υγείας, της ουσιαστικής σχέσης και του συναισθηματικού δεσμού που έχει ο δότης με τον λήπτη.

Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες βλαστοκυττάρων θα ιδρύονται στο εξής με απόφαση του υπουργού Υγείας και σύμφωνη γνώμη του ΕΟΜ και θα λειτουργούν αποκλειστικά μόνο σε νοσηλευτικά ιδρύματα, στον Δημόκριτο και στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.

Στο προσχέδιο προβλέπονται ποινές για όσους με τη δική τους συναίνεση δίνουν όργανά τους προς μεταμόσχευση και πολύ αυστηρότερες ρυθμίσεις που προβλέπουν ακόμη και κάθειρξη 10 ετών και πρόστιμο 290.000 ευρώ για οργανωμένες ομάδες που συμμετέχουν στη διακίνηση και εμπορία οργάνων.

Και ως εδώ όλα εντάξει με το νόμο. Δυστυχώς όμως κανένας νόμος δεν μπορεί να υποχρεώσει την ορθολογική και παραγωγική λειτουργία των νοσοκομείων του εθνικού συστήματος υγείας που, με ή χωρίς οικονομική κρίση, βρίσκονται σε κρίση εδώ και δεκαετίες και δεν μπορούν να διαχειριστούν στοιχειώδεις ανάγκες ασθενών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα δεκάδων παραπληγικών και τετραπληγικών που πεθαίνουν αβοήθητοι ύστερα από την απόκτηση κάποιας κάκωσης νωτιαίου μυελού από τροχαίο ατύχημα.

Μάλιστα το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχουν στατιστικές για να μετρήσουν αυτές τις θανατοπραξίες. Ενώ είναι σχεδόν βέβαιο πως οι συνήγοροι του εθνικού «συστήματος» υγείας θα βιαστούν να διαψεύσουν τα παραπάνω. Και θα τα καταφέρουν, επειδή αυτό το παρακράτος του δημόσιου τομέα είναι ταυτοχρόνως και κράτος που ασκεί πολιτική και αναπαράγει τον εαυτό του και την αναποτελεσματικότητά του.

Μακάρι να μπορούσαν να γίνουν πολιτικές με νόμους. Δυστυχώς όμως στο παράδειγμα της Ελλάδας δεν μπορεί να γίνει πολιτική με νόμους. Έχουμε χιλιάδες νόμους, αλλά δεν υπάρχει ο μηχανισμός εκείνος που μπορεί να εφαρμόσει την νομοθεσία. Γιατί εάν υπήρχε ο κατάλληλος, ο εξειδικευμένος και ο αποτελεσματικός μηχανισμός, δεν θα χρειαζόταν νέα νομοθεσία για να κάνει σωστά τη δουλειά του.

Περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, www.disabled.gr, Μάρτιος 2011.