Ο Rob Summers, 25 ετών, έμεινε παράλυτος από το στήθος και κάτω (λόγω κάκωσης νωτιαίου μυελού στο Α7/Θ1, διατηρώντας κάποια αισθητικότητα κάτω από το επίπεδο της κάκωσης), τον Ιούλιο του 2006, σε αυτοκινητιστικό ατύχημα. Σήμερα μπορεί να σηκώνεται, παρέχοντας μόνος του όλη την μυϊκή δύναμη που χρειάζεται. Μπορεί και παραμένει όρθιος και συγκρατεί το βάρος του περίπου 4 λεπτά τη φορά (μέχρι και μία ώρα με βοήθεια, όποτε νιώθει αδυναμία). Υποβοηθούμενος από έναν ιμάντα και τους θεραπευτές του μπορεί και κάνει επαναλαμβανόμενο βηματισμό σε έναν ειδικό διάδρομο. Επίσης, μπορεί και κουνάει μόνος του τα δάχτυλα, τους αστράγαλους, τα γόνατα και τους γοφούς του.
Αυτά τα, χωρίς προηγούμενο, αποτελέσματα επιτεύχθηκαν μέσω συνεχούς και άμεσης «επισκληρίδιας ηλεκτρικής διέγερσης»(*) σε χαμηλό σημείο του νωτιαίου μυελού του ασθενή. Αυτή η διέγερση μιμείται τα σήματα που στέλνει κανονικά ο εγκέφαλος για να ξεκινήσει μία κίνηση. Μόλις το σήμα δοθεί, το νευρικό δίκτυο του νωτιαίου μυελού, σε συνδυασμό με τις αισθητηριακές πληροφορίες που προέρχονται από τα πόδια και πάνε στο νωτιαίο μυελό, μπορεί να κατευθύνει τις κινήσεις των μυών και των συνδέσμων που χρειάζονται για να σηκωθεί κάποιος και να περπατήσει με βοήθεια σε έναν κινούμενο διάδρομο.
Το επόμενο κρίσιμο στοιχείο της έρευνας ήταν η εκτεταμένη κινητική άσκηση καθ’ όλη τη διάρκεια της ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού, ενόσω ο ασθενής ήταν δεμένος πάνω στον διάδρομο. Το νευρωνικό δίκτυο νωτιαίου μυελού του άντρα, υποβοηθούμενο από τους ειδικούς αποκατάστασης, επανεκπαιδεύτηκε, ώστε να παράγει τις κινήσεις των μυών που χρειάζονται για να σταθεί κάποιος και να κάνει μερικά υποστηριζόμενα βήματα.
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Christopher & Dana Reeve και από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας, και καθοδηγείται από 11 εξαίρετους επιστήμονες, οι οποίοι οραματίζονται τη μέρα που τουλάχιστον ορισμένα άτομα με πλήρη κάκωση νωτιαίου μυελού, θα είναι σε θέση να χρησιμοποιούν μια φορητή μονάδα διέγερσης και με τη βοήθεια ενός περιπατητή, να στέκονται αυτόνομα, να διατηρούν την ισορροπία τους και να εκτελούν ικανοποιητικά μερικά βήματα.
Η απαλλαγή από δευτερογενείς επιπλοκές της πλήρους κάκωσης νωτιαίου μυελού (συμπεριλαμβανομένης της δυσλειτουργίας ή απώλειας του ελέγχου της κύστης, του σφιγκτήρα του πρωκτού και τον έλεγχο της σεξουαλικής ανταπόκρισης) θα μπορούσε να αποδειχθεί ακόμα πιο σημαντική.
«Ο νωτιαίος μυελός είναι έξυπνος. Τα νευρωνικά δίκτυα στο οσφυοϊερό τμήμα είναι ικανά να πετύχουν την πλήρη στήριξη του βάρους και σχετικά συντονισμένο βηματισμό, χωρίς καμία παρέμβαση του εγκεφάλου. Αυτό γίνεται δυνατό, εν μέρει, εξαιτίας των πληροφοριών που αποστέλλονται από το πόδια πίσω, κατευθείαν, στο νωτιαίο μυελό.»
Αυτή η αισθητική ανατροφοδότηση από τα πόδια προς τον νωτιαίο μυελό διευκολύνει τη δυνατότητα του ατόμου να ισορροπήσει και να περπατήσει σε ένα εύρος ταχυτήτων, κατευθύνσεων και επιπέδων στήριξης του βάρους που φέρει. Ο νωτιαίος μυελός μπορεί να ερμηνεύσει τα δεδομένα αυτά ανεξάρτητα και να στείλει τις οδηγίες κίνησης πίσω στα πόδια – και όλα αυτά χωρίς τη συμμετοχή του εγκεφαλικού φλοιού.
«Πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη. Ανοίγει μια τεράστια ευκαιρία για να βελτιώσουμε τη καθημερινή λειτουργία των ατόμων με κακώσεις νωτιαίου μυελού. Όμως έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», λέει η Susan Harkema, νευρολόγος και υπεύθυνη του προγράμματος.
Κατ’αρχάς, μόνο ένας ασθενής έχει μελετηθεί, και αυτός ήταν αθλητής σε τέλεια φυσική κατάσταση πριν από τον τραυματισμό του. (Πέντε άνθρωποι έχουν εγκριθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων για να πάρουν μέρος, πλέον, στη μελέτη.)
Επιπλέον, ο πρώτος ασθενής, ενώ είναι παράλυτος από το στήθος και κάτω (στο επίπεδο Α7/Θ1 της σπονδυλικής στήλης), βαθμολογήθηκε με “Β” στο σύστημα ταξινόμησης της Αμερικανικής Ένωσης Κακώσεων Νωτιαίου Μυελού, γιατί διατηρεί κάποια αισθητικότητα κάτω από το επίπεδο του τραυματισμού. Δεν είναι γνωστό πώς οι παρεμβάσεις αυτές θα λειτουργήσουν σε ασθενείς με ταξινόμηση “Α” (δηλαδή χωρίς αισθητικότητα κάτω από το επίπεδο της κάκωσης). Ένα άλλο ζήτημα είναι ο ίδιος ο εξοπλισμός διέγερσης. Μέχρι σήμερα, οι ερευνητές είχαν πρόσβαση μόνο σε σταθμισμένες μονάδες διέγερσης, που έχουν σχεδιαστεί κυρίως για ανακούφιση του πόνου.
Σε προηγούμενες δημοσιευμένες μελέτες σε ζώα, οι παρεμβάσεις με φάρμακα αύξησαν παραπάνω την ευαισθησία και τη λειτουργία των νευρωνικών δικτύων του νωτιαίου μυελού. Οι χημικές ενώσεις, όμως, που χρησιμοποιούνται στα ζώα δεν έχουν εγκριθεί για ανθρώπινη χρήση. Είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί μια μεγάλη επένδυση σε περαιτέρω φαρμακολογική έρευνα για να έρθουν τέτοιου είδους χημικά στην αγορά.
«Αυτή η διαδικασία έχει αλλάξει εντελώς τη ζωή μου», δήλωσε ο Rob Summers, ο εθελοντής στην έρευνα. «Για κάποιον που για 4 χρόνια δεν ήταν σε θέση να κινήσει ούτε ένα δάχτυλο του ποδιού, το να έχει τώρα την ελευθερία και την ικανότητα να στέκεται μόνος του είναι το πιο εκπληκτικό συναίσθημα. Το να είμαι σε θέση να σηκώσω το πόδι μου και να το ξανακατεβάσω είναι απίστευτο, αλλά, πέρα από όλα τα αυτά, η προσωπική μου ευημερία έχει αλλάξει. Η φυσική μου κατάσταση και ο μυϊκός τόνος έχει βελτιωθεί πολύ, τόσο πολύ που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πιστεύουν καν ότι είμαι παράλυτος. Νιώθω ότι η επισκληρίδιος διέγερση θα με βγάλει από το αναπηρικό αμαξίδιο».
(*) Η επισκληρίδιος διέγερση, στο πλαίσιο της παράλυσης των κάτω άκρων, είναι η εφαρμογή συνεχούς ηλεκτρικού ρεύματος, σε διάφορες συχνότητες και εντάσεις και σε συγκεκριμένες θέσεις στην οσφυοϊερή μοίρα του νωτιαίου μυελού, που αντιστοιχούν στις πυκνές νευρικές ίνες που ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό την κίνηση των γοφών, των γονάτων, των αστραγάλων και των δαχτύλων των ποδιών.
Πηγή: UCLA
Απόδοση στα ελληνικά: Θάλεια Κιούση
Περιοδικό Αυτονομία, www.disabled.gr – Μάιος 2012