Ο σχηματισμός πέτρας στους νεφρούς είναι εξαιρετικά σοβαρή υπόθεση και δυστυχώς συμβαίνει πολύ συχνότερα σε όσους έχουν παραπληγία ή τετραπληγία, κυρίως λόγω των δυσλειτουργιών που συνοδεύουν τη νευρογενή κύστη. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εμφανίζουν πέτρες στους νεφρούς και πρέπει κάθε 4 ή 5 χρόνια να τις αφαιρούν, είτε με λιθοτριψία είτε με χειρουργείο. Όσοι έχουν χαμηλή παραπληγία, συνήθως καταλαβαίνουν πότε έχουν πέτρες, επειδή νιώθουν πάρα πολύ έντονο πόνο, σαν μαχαίρωμα, στην πλάτη τους από τη μεριά του νεφρού που έχει τις πέτρες, και πηγαίνουν άμεσα στο νοσοκομείο.
Τί γίνεται όμως όταν κάποιος έχει τετραπληγία από πλήρη κάκωση του νωτιαίου μυελού (πχ. Α5 ή Α6), που δεν έχει τη δυνατότητα να αισθανθεί αντίστοιχο πόνο στην πλάτη στην περίπτωση που έχει πέτρα στους νεφρούς; Υπάρχουν άλλα συμπτώματα που προειδοποιούν για την ύπαρξη λίθων; Πώς μπορεί κάποιος να καταλάβει ότι νοσεί, πριν αναγκαστεί να μπει στο χειρουργείο;
Οι μικρές πέτρες μπορεί να περάσουν απαρατήρητες, όπως και αυτές που παραμένουν σταθερές μέσα στο νεφρό χωρίς να μετακινούνται. Όταν όμως μια μεγάλη πέτρα περάσει από το νεφρό προς τους ουρητήρες, προκαλεί πάρα πολύ δυνατό πόνο χαμηλά στην πλάτη, στο πλάι ή στην κοιλιά. Ο πόνος αυτός περιγράφεται ως πολύ οξύς, δυνατός και διακεκομμένος, και δεν καλυτερεύει αν το άτομο αλλάξει στάση σώματος. Είναι το είδος του πόνου που σε κάνει να τρέξεις στα επείγοντα. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι: αίμα στα ούρα, ναυτία, έμετος και ουρολοίμωξη. Αν υπάρχει κάκωση νωτιαίου μυελού (ΚΝΜ), στα πιο πάνω συμπτώματα προστίθεται η δυσρεφλέξια και η έντονη σπαστικότητα.
Ο καλύτερος τρόπος να αποφύγετε τέτοιου είδους καταστάσεις είναι να προλάβετε την πέτρα όσο είναι μικρή. Σε ανθρώπους με ΚΝΜ συνιστάται ετήσιος υπέρηχος νεφρών και ουρητήρων, και ακτινογραφίες. Αν βρεθεί πέτρα, η θεραπεία είναι ανάλογη του μεγέθους και της θέσης της. Γενικά, η μεγαλύτερη πέτρα που μπορεί να περάσει από το ουροποιητικό σύστημα, είναι 6-7 χιλιοστά. Όταν η πέτρα μεγαλώσει πάνω από 1 εκατοστό, μπορεί να μείνει στους νεφρούς ή να αποφράξει τον ουρητήρα προκαλώντας σοβαρές βλάβες με έντονα συμπτώματα.
Αν βρεθεί μία πέτρα μικρότερη από 6 χιλιοστά, και το άτομο δεν έχει καθόλου συμπτώματα, ούτε η πέτρα αποφράσσει τους νεφρούς, οι γιατροί προτείνουν απλά την παρακολούθησή της. Η σωστή χρονική στιγμή να ασχοληθείτε περισσότερο μαζί της είναι αν είναι μεγαλύτερη από 7 χιλιοστά, αν σας προκαλεί προβλήματα ή αν μπλοκάρει το νεφρό.
Τρεις επιλογές για την αντιμετώπιση πέτρας στους νεφρούς:
Ο λιγότερο επεμβατικός τρόπος είναι η εξωσωματική λιθοτριψία, όπου χρησιμοποιούνται ηχητικά κύματα για να σπάσει η πέτρα σε μικρά κομμάτια που θα μπορούν να περάσουν από το ουροποιητικό σύστημα. Ο ασθενής ξαπλώνει σε ένα μαξιλάρι γεμάτο νερό και η πέτρα εντοπίζεται με ακτινογραφία ή υπέρηχο. Στη συνέχεια, ένα μηχάνημα στοχεύει στο σημείο της πέτρας με υψηλής ενέργειας ηχητικά κύματα που σπάζουν την πέτρα σε μικρά κομμάτια. Ο χειρουργός τοποθετεί επίσης (με ένα κυστεοσκόπιο-καθετήρα) ένα μικρό στεντ (ευέλικτο πλέγμα) στην ουρήθρα, ώστε να παραμείνει ανοιχτή και να μην προκληθεί παραπάνω πόνος καθώς θα περνούν οι πέτρες. Το στεντ αφαιρείται 2 εβδομάδες αργότερα.
Η ουρητηροσκόπηση είναι μια άλλη μέθοδος, που πραγματοποιείται με ένα κυστεοσκόπιο που περνάει μέσα από την ουρήθρα, την κύστη και στη συνέχεια στον ουρητήρα και φτάνει μέχρι το νεφρό. Στο τέλος του κυστεοσκόπιου υπάρχει μία μικροσκοπική πένσα, με την οποία ο χειρουργός πιάνει και τραβάει έξω την πέτρα – αν είναι αρκετά μικρή. Εάν η πέτρα είναι πολύ μεγάλη, ο χειρουργός κάνει ουρητηροσκόπηση με λιθοτριψία-λέιζερ, όπου με τη χρήση του λέιζερ σπάει την πέτρα σε μικρά κομματάκια που απομακρύνονται ή αποβάλλονται.
Η τρίτη επιλογή είναι μια χειρουργική διαδικασία που ονομάζεται διαδερμική νεφρολιθοτομή και στην οποία ο χειρουργός κάνει τομή στην πλάτη, στο σημείο του νεφρού, και απομακρύνει ολόκληρη την πέτρα. Ύστερα, τοποθετείται νεφροστομία (σωληνάκι που ξεκινά από το νεφρό και βγαίνει έως την επιδερμίδα, έξω από το σώμα) ώστε να αποβάλλει το νεφρό όλα τα περιττά υγρά. Αυτό το σωληνάκι μένει για 24 ώρες μαζί με ένα προσωρινό στεντ στον ουρητήρα.
Όσοι έχουν ήδη κάποια στιγμή στη ζωή τους εμφανίσει πέτρα στα νεφρά, είναι σημαντικό να θυμούνται να καταναλώνουν άφθονο νερό (ώστε να παράγουν 2 λίτρα ούρων σε ένα 24ωρο – τα ούρα θα πρέπει να έχουν πάντα ανοιχτό υποκίτρινο χρώμα), να περιορίσουν το αλάτι και να τρώνε λιγότερες ζωικές πρωτεΐνες.
Επιμέλεια: Θάλεια Κιούση
Περιοδικό Αυτονομία – www.disabled.gr – Ιανουάριος 2013