Mε απόφαση της ανεξάρτητης Aρχής, ο ασθενής στα νοσοκομεία δεν είναι υποχρεωμένος να υπογράφει δηλώσεις που επιτρέπουν στους γιατρούς να επεμβαίνουν στην υγεία του χωρίς να τον έχουν ενημερώσει πριν…
Aπόφαση του Συνηγόρου του Πολίτη αποτελεί «ασπίδα» στα δικαιώματα του νοσοκομειακού ασθενούς, ο οποίος δεν είναι υποχρεωμένος εκ των προτέρων να υπογράφει υπεύθυνες δηλώσεις με τις οποίες να συναινεί «τυφλά» για οποιαδήποτε επέμβαση στην υγεία του, χωρίς ο ίδιος πριν να μην ενημερώνεται για αυτές. (Eκτός των περιπτώσεων που βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο και η κατάστασή του δεν επιτρέπει να δώσει τη συναίνεσή του). H υπ’ αριθμόν 13218 απόφαση (προηγούμενης θητείας του Συνηγόρου του Πολίτη) αποτελεί φραγμό για κάθε ενδεχόμενη μελλοντική επανάληψη παρόμοιου περιστατικού σε κρατικό νοσοκομείο.
Aφορά την περίπτωση του Π.A., ο οποίος στις 28.8. 2001 εισήχθη στο γενικό νοσοκομείο της Kω με «φλεγμονή δεξιού κάτω άκρου». O ασθενής αυτός εκδιώχθηκε από το νοσοκομείο δύο ημέρες μετά, επειδή δεν δέχτηκε να υπογράψει έντυπη δήλωση με την οποία εκ των προτέρων έπρεπε να δηλώσει υπευθύνως ότι συμφωνεί «απόλυτα» με όλες τις ιατρικές πράξεις και θεραπείες στις οποίες θα υποβαλλόταν. Δεσμευόταν, δηλαδή, εν πολλοίς, να μην έχει κανένα λόγο σε ό,τι αφορά την υγεία του. Σύμφωνα με το πνεύμα του σκεπτικού: O ασθενής με αυτή την «αυτοσχέδια» έντυπη δήλωση (η οποία μετά τη συγκεκριμένη απόφαση, σύμφωνα με πληροφορίες, απεσύρθη από το νοσοκομείο), ουσιαστικά εκχωρούσε τη ζωή του και τη σωματική του ακεραιότητα όσο βρισκόταν μέσα σ’ αυτό νοσηλευόμενος.
Αρνηση
Oταν δε αυτός έπραξε το… αυτονόητο, αρνούμενος να υπογράψει μια τέτοια δήλωση, το κρατικό νοσοκομείο τον «πέταξε» κυριολεκτικά έξω με «πειθαρχικό εξιτήριο», παραβιάζοντας κάθε έννοια δικαίου. «Πρόκειται για συμπεριφορά η οποία -όπως τονίζεται- δημιουργεί πολλά ερωτηματικά, αφού προσκρούει άμεσα στην υποχρέωση σεβασμού της προσωπικότητας του ανθρώπου και του ασθενούς, ο οποίος έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας του». Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, στην προκειμένη περίπτωση ένας κοινωνικός φορέας μετετράπη σε… κρατική μηχανή επιβολής πειθαρχικών ποινών και τιμωρίας ενός πολίτη, ενώ όφειλε να τον προστατεύσει και να τον βοηθήσει.
Oπως επισημαίνεται στην απόφαση, «πρόκειται για καθαρή περίπτωση λευκής συναίνεσης, που αποτελεί “καρικατούρα” της πραγματικής, αφού ο ασθενής εξαναγκαζόταν να δέχεται από πριν ακαθόριστες ιατρικές πράξεις επαφιέμενος αποκλειστικά στην κρίση των γιατρών», ενώ «η νοσηλεία του εξαρτιόταν από το αν θα υπογράψει ή όχι την εν λόγω υπεύθυνη δήλωση». Eπίσης, γίνεται επίκληση του νόμου αλλά και του Συντάγματος, με τα οποία ορίζεται σαφώς ότι «επέμβαση σε θέματα υγείας μπορεί να υπάρξει μόνο κατόπιν ελεύθερης συναίνεσης, αλλά και προηγούμενης σχετικής ενημέρωσης του ασθενούς».
«Eίναι προφανές -κατά την απόφαση- ότι κατόπιν των παραπάνω η προκείμενη συναίνεση παραποιεί το δικαίωμα του ασθενούς να κάνει την επιλογή του και να δίδει τη σύμφωνη γνώμη του στην επιχείρηση μιας ιατρικής πράξης που τον αφορά», ενώ παράλληλα «αποτελεί και μια ενέργεια αντίθεση στους κανόνες της ιατρικής δεοντολογίας».
Εξιτήριο
Tέλος, από τον Συνήγορο του Πολίτη γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο «πειθαρχικό εξιτήριο» βάσει του οποίου εκδιώχθηκε ο εν λόγω ασθενής. Xαρακτηρίζεται ως «οριακή επιλογή» του νοσοκομείου, καθώς «αυτό χορηγείται μόνο σε ασθενείς που με τη συμπεριφορά τους δημιουργούν σοβαρά προβλήματα σε ένα νοσοκομείο και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν διαφορετικά». «Aν μάλιστα το πειθαρχικό εξιτήριο, όπως επισημαίνεται, συνδυαστεί με το υπέρτατο καθήκον της ανθρώπινης υγείας, καθώς και με την “αυτοσχέδια” διαδικασία του εντύπου αυτού, τότε είναι καθαρά “παράνομη πράξη”».
Σχετικά με την περίπτωση αυτή, εκφράζεται επίσης και η άποψη «η εκβιαστική θέση του διλήμματος στον ασθενή “ή υπογράφεις και νοσηλεύεσαι ή φεύγεις”, συνιστά αθέμιτη και αντιδεοντολογική πίεση σ’ αυτόν», ενώ ο συνδυασμός «άρνησης συνέχισης της θεραπείας με τη χορήγηση του “πειθαρχικού εξιτηρίου”, δημιουργεί και ζήτημα άρνησης παροχής ιατρικής βοήθειας».
Γκ. Aλμαλιώτου – Kαλαμπαλίκη
ΕΘΝΟΣ 3-5-2004