Η τεχνολογία υπήρξε ανέκαθεν ο καλύτερος μηχανισμός «αποκατάστασης» για τους ανθρώπους με αναπηρίες. Και ήταν πάντα αυτή που όριζε τις δυνατότητες ενός χρήστη με αναπηρία μέσα στα χρόνια. Στην εποχή μας, η τεχνολογία, και κυρίως τα υποστηρικτικά βοηθήματα σε συνδυασμό με τις εφαρμογές στον τομέα της επικοινωνίας και της πληροφορίας, έχουν απελευθερώσει τους ανθρώπους με αναπηρίες, ανεβάζοντας πια κατά πολύ τον πήχυ στην ανεξάρτητη διαβίωση.

Όποιος είχε την τύχη να βρεθεί μέσα σε ένα «έξυπνο σπίτι», τότε γνωρίζει τον βαθμό ανεξαρτησίας και τις καθημερινές διευκολύνσεις που παρέχει ένα τέτοιο σπίτι στους ενοίκους του.
Τα «έξυπνα σπίτια» είναι αυτή τη στιγμή η πιο ολοκληρωμένη λύση για την εξυπηρέτηση ανθρώπων που έχουν σοβαρή κινητική αναπηρία και επιδιώκουν τη μεγαλύτερη δυνατή ανεξαρτησία για την υλοποίηση των μικρών ή μεγάλων αναγκών τους καθημερινά, από τη στιγμή που θα σηκωθούν από το κρεβάτι τους, μέχρι την ώρα που θα βγουν από το σπίτι.

Ένα τέτοιο πρότυπο «έξυπνο σπίτι» (Domotica) έχει δημιουργηθεί με την τεχνολογική υποστήριξη της Siemens, στους χώρους του οργανισμού Fondazione Don Carlo Gnocchi Onlus (www.dongnocchi.it), στο Μιλάνο.
Στα πλαίσια της συνάντησης ενός δικτύου από ειδικούς στον τομέα των υποστηρικτικών τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (European Thematic Network on Assistive Information & Communication Technologies – ETNA, www.etna-project.eu), πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στο εσωτερικό του «έξυπνου σπιτιού» και στις λειτουργίες που μπορεί ο χρήστης να θέσει σε εφαρμογή μόνος του, με τη βοήθεια προσπελάσιμων μέσων/συσκευών.

Το «έξυπνο σπίτι» Domotica, που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του οργανισμού Don Carlo Gnocchi, είναι ένα διαμέρισμα εξοπλισμένο με αυτοματισμούς υψηλού επιπέδου που επιτρέπει στους χρήστες του να ανακαλύψουν το μέγιστο επίπεδο αυτονομίας στο οικιακό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα τεχνολογικά βοηθήματα.
Το σπίτι Domotica αποτελείται από 7 δωμάτια: είσοδο, κουζίνα, σαλόνι, γραφείο, μπάνιο και 2 υπνοδωμάτια, ένα για ενήλικες και ένα για παιδιά. Η συνολική επιφάνεια του διαμερίσματος είναι 130 τ.μ. Το «έξυπνο σπίτι» χρησιμοποιείται πολύ συχνά για επίδειξη των τεχνολογιών ελέγχου περιβάλλοντος σε ανθρώπους με αναπηρίες κατά τη διάρκεια της αποκατάστασής τους μέσα στον Οργανισμό ή σε πολίτες με αναπηρία από την κοινότητα που θέλουν να δουν από κοντά τις δυνατότητες ανεξαρτησίας που προσφέρει ένα τέτοιο σπίτι.
Αξίζει να σημειωθεί πως η ιδιαίτερα πολύπλοκη και απαιτητική τεχνολογία του συνεχώς αναβαθμίζεται και εκσυγχρονίζεται από τους μηχανικούς του τεχνολογικού τμήματος του Οργανισμού.

Το «έξυπνο σπίτι» είναι η χαρακτηριστικότερη περίπτωση συνδυασμού και συνεργασίας διαφορετικών τεχνολογιών που αλληλοσυμπληρώνονται για την επίτευξη καθημερινών δραστηριοτήτων. Ο χρήστης μπορεί να πραγματοποιήσει δραστηριότητες με τρεις διαφορετικούς τρόπους: α) πατώντας τις κατάλληλες επιλογές στην οθόνη αφής που βρίσκεται στο κεντρικό control panel (μονάδα ελέγχου) στην είσοδο του σπιτιού, β) χρησιμοποιώντας ασύρματο τηλεχειριστήριο (λειτουργεί ακόμα και με φωνητικές εντολές) που επικοινωνεί με τους διάφορους αυτοματισμούς μέσω υπέρυθρων, και γ) χρησιμοποιώντας μια ειδική συσκευή που αναρτάται στο ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο του χρήστη (όπως το joystick).

Μέσω όλων αυτών των συσκευών, ο χρήστης με αναπηρία μπορεί να ρυθμίζει τη λειτουργία όλων των αυτοματισμών του σπιτιού – ακόμα και όταν βρίσκεται εκτός σπιτιού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Ανοιγοκλείσιμο όλων των πορτών του σπιτιού
• Έλεγχος (άνοιγμα/κλείσιμο) των διακοπτών για το φως, το τηλέφωνο και για όλες τις ηλεκτρικές/ηλεκτρονικές συσκευές
• Αυτόματα ανοιγόμενα παντζούρια/τέντες
• Μηχανισμοί ασφαλείας: φωτεινή και ηχητική ένδειξη στον πίνακα ελέγχου όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο σπίτι, πχ. όταν ο χρήστης έχει ξεχάσει ανοιχτή την βρύση στο μπάνιο – σε αυτή την περίπτωση η βάνα για τη διακοπή της ροής του νερού μπορεί να ρυθμιστεί ακόμα και πάνω από τον πίνακα ελέγχου, χωρίς να χρειαστεί καν να πάει ο χρήστης στο μπάνιο.
• Επιτοίχιο γερανάκι στο ταβάνι (ceiling hoist) που διασχίζει όλα τα δωμάτια του σπιτιού, πχ. μπορεί ο χρήστης να μεταφερθεί απευθείας από το υπνοδωμάτιό του στο μπάνιο.
• Έπιπλα και μηχανισμοί κουζίνας με εργονομική διαρρύθμιση για την καλύτερη μετακίνηση του χειριστή αναπηρικού καθίσματος. Οι ηλεκτρικές συσκευές και πάλι μπορούν να ρυθμιστούν κεντρικά (από τον πίνακα ελέγχου) και εξ αποστάσεως.

Σε κάθε περίπτωση, η κατασκευή (εξ αρχής) ενός «έξυπνου σπιτιού» είναι μια ακριβή υπόθεση. Μόνο το κόστος των συσκευών (που τοποθετούνται και εντοιχίζονται σε όλο το σπίτι) κοστολογείται στα 50.000 ευρώ. Ωστόσο, όσο περισσότερες εταιρείες μπαίνουν στην αγορά του «ελέγχου περιβάλλοντος», τόσο θα καταργούνται τα μονοπώλια και οι τιμές θα γίνονται πιο προσιτές στον καταναλωτή με αναπηρία.
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι πρόκειται για βοηθήματα που δεν χορηγούνται από κανέναν ασφαλιστικό φορέα στην Ελλάδα και των οποίων το κόστος βαραίνει εξολοκλήρου τον χρήστη, κάτι που δεν διευκολύνει την «κίνηση» στη συγκεκριμένη αγορά.

Περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, Απρίλιος 2011