Η αντλία μπακλοφαίνης αποτελείται από έναν μεταλλικό δίσκο που περιέχει τη φαρμακευτική ουσία μπακλοφαίνη και από έναν καθετήρα. Ο μεταλλικός δίσκος τοποθετείται χειρουργικά, υποδόρια στην κοιλιακή χώρα, ενώ ο καθετήρας διοχετεύει την μπακλοφαίνη απο τον δίσκο στον υπαραχνοειδή χώρο, και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η φαρμακευτική ουσία μπορεί να ρυθμιστεί ώστε να χορηγηθεί τις επιθυμητές ώρες.
Η αντλία μπακλοφαίνης επιστρατεύεται για τον έλεγχο του αυξημένου μυικού τόνου*, νευρολογικής αιτιολογίας, όταν είναι γενικευμένος στο σώμα. Για την εστιασμένη εμφάνιση αυξημένου μυικού τόνου προτιμώνται λιγότερο παρεμβατικές μέθοδοι και τεχνικές.
Η τοποθέτηση αντλίας μπακλοφαίνης εμφανίζεται σαν εναλλακτική λύση μόνο όταν οι προσπάθειες με συντηρητικές μεθόδους (μη χειρουργικές) δεν έχουν στεφθεί με επιτυχία. Μη χειρουργικές μέθοδοι είναι: η δια του στόματος λήψη μπακλοφαίνης, οι εγχύσεις αλλαντικής τοξίνης, τεχνικές χαλάρωσης και η στοχευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση.
Πρέπει όμως να εξεταστεί προσεκτικά ο λόγος για τον οποίο επιθυμείται η μείωση του μυικού τόνου και ποιες είναι οι συνέπειες αυτού.
Η αντλία μπακλοφαίνης ενδείκνυται όταν ο αυξημένος μυικός τόνος προκαλεί πόνο. Ο πόνος αυτός μπορεί να προέρχεται από διάφορες αιτίες, όπως η έλξη που ασκεί ο μυς στο περιόστεο και το οστό με αποτέλεσμα τραυματισμό στην περιοχή της πρόσφυσης του μυός στο οστό και επομένως πόνο – που μπορεί να καταστεί και χρόνιος. Ο έλεγχος του μυικού τόνου είναι πολύ πιθανόν να ανακουφίσει από τον πόνο.
Η αντλία μπορεί επίσης να συνεπικουρήσει στην επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής. Ένα παράδειγμα είναι η επίτευξη καλής/καλύτερης τοποθέτησης στο αμαξίδιο. Πολλές φορές η γενικευμένη υπερτονία δυσκολεύει τη μεταφορά στο αμαξίδιο και την τοποθέτηση σε αυτό σε μια αναπαυτική και εργονομική στάση.
Η απόφαση για την τοποθέτηση μιας τέτοιας συσκευής πρέπει να λαμβάνεται μετό απο ενδελεχή συζήτηση με την ομάδα αποκατάστασης. Οι στόχοι που τίθενται με την τοποθέτηση της αντλίας μπακλοφαίνης πρέπει να είναι κατά κύριο λόγο βραχυπρόσθεσμοι, δηλαδή πραγματοποιήσιμοι σε έναν ή δύο μήνες. Ειδάλλως, υπάρχει ο κίνδυνος να μην εξυπηρετήσει τελικά κανέναν μακροπρόθεσμο στόχο η επιστράτευσή της. Ένα απλό παράδειγμα είναι η «ευχή» και η ελπίδα «γέννεσης» κίνησης. Η πρόγνωση είναι σημαντική παράμετρος, αλλά πρέπει να στηρίζεται σε ιατρικά δεδομένα και λογικά επιχειρήματα, όχι εικασίες και υποσχέσεις.
Η αντλία μπακλοφαίνης προσφέρει, με την μέθοδο παροχής της φαρμακευτικής ουσίας, το προνόμιο ότι παρέχεται πολύ μικρότερη ποσότητα μπακλοφαίνης, καθώς διοχετεύεται άμεσα στην κυκλοφορία. Η δοσολογία στη δια του στόματος λήψη μπακλοφαίνης είναι πολλαπλάσια, και με πολλές συνεπαγόμενες παρενέργειες όταν αυξάνεται η δοσολογία.
Ένας κίνδυνος που ελοχεύει είναι η διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού απο το σημείο που εισέρχεται ο καθετήρας. Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να συζητά με τον νευροχειρουργό την πιθανότητα και τον τρόπο αντιμετώπισης του ενδεχομένου αυτού.
Το μυστικό της επιτυχούς επιστράτευσης της λύσης της αντλίας μπακλοφαίνης είναι η σωστή δοσολογία μπακλοφαίνης, που συνεισφέρει στον έλεγχο του μυικού τόνου και δεν προκαλεί γενική ατονία ή μεγαλύτερη από όσο χρειάζεται για την επίτευξη των στόχων. Ο προσδιορισμός της σωστής δόσης της μπακλοφαίνης δεν είναι εύκολη υπόθεση και χρήζει προσεκτικής αξιολόγησης από την ομάδα αποκατάστασης. Η επιλογή της σωστής δόσης πρέπει να γίνεται με ακρίβεια, ακριβώς επειδή δεν χορηγείται μεγάλη δόση όπως στην δια του στόματος λήψη.
Η αντλία μπακλοφαίνης δεν τοποθετείται με την πρόθεση να μείνει για πάντα στο σώμα του ατόμου. Ο σταδιακός απογαλακτισμός από την αντλία επιτυγχάνεται με την δοκιμαστική μείωση της δόσης, παράλληλα με πολλές άλλες παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Κατάλληλη χρονική στιγμή θεωρείται όταν η ομάδα αποκατάστασης θεωρήσει ότι επετεύχθηκαν οι στόχοι που ετέθησαν ή όσοι τελικά αποδείχθηκαν εφικτοί μετά την τοποθέτηση της αντλίας.
* Σημείωση: Ο όρος «αυξημένος μυικός τόνος» χρησιμοποιείται ως συνώνυμο του όρου «σπαστικότητα», για να είναι περισσότερο κατανοητό το φαινόμενο στον αναγνώστη. Ιατρικά οι δύο αυτοί όροι δεν συμπίπτουν.
Κωνσταντίνος Μπαλακατούνης, PT, MSc, SCIS, Φυσικοθεραπευτής
balakatounis@gmail.com