Σάββατο 27 Μάρτη: εθνική κινητοποίηση αναπήρων στη Γαλλία

Δύο χρόνια μετά την πορεία 35.000 ανθρώπων προς τα Ηλίσια Πεδία στις 29 Μάρτη 2008, το συντονιστικό με την επονομασία «Ούτε φτωχοί ούτε υποταγμένοι» («ni pauvres ni soumis»), που συγκεντρώνει σήμερα περισσότερους από 100 συλλόγους αναπήρων απ’όλη τη Γαλλία, πραγματοποίησε πανεθνικές κινητοποιήσεις, το Σάββατο 27 Μάρτη 2010. Η συμμετοχή ξεπέρασε τον αναμενόμενο αριθμό των 10.000 διαδηλωτών για να φτάσει τις 15.000 σε όλη τη χώρα, παρά τη βροχή, που ανάγκασε πολλούς και πολλές να διαδηλώσουν από το σπίτι, αλλά και την παράλληλη εξέλιξη κινητοποίησης ενάντια στον Νικολά Σαρκοζύ που πήρε την ονομασία No Sarkozy’s day.

Το βασικό αίτημα της κινητοποίησης, γύρω από το οποίο αρθρώνεται σειρά άλλων, είναι τόσο ξεκάθαρο όσο και δίκαιο: πρόκειται για τη δημιουργία εισοδήματος ίσου με το βασικό μισθό (περί τα 1000 ευρώ στη Γαλλία) για όλα τα άτομα με αναπηρία, καθώς και για εκείνα που έχουν προσβληθεί από ασθένειες που προκαλούν αναπηρία. Πρέπει εδώ να επισημάνουμε πως το επίδομα αναπηρίας ενηλίκων (Allocation d’Adulte Handicapé, AAH) ανέρχεται σήμερα σε 682 ευρώ το μήνα, θα φτάσει τα 693 ευρώ την 1η Απρίλη και τα 711 ευρώ την 1η Σεπτέμβρη 2010. Στόχος της κυβέρνησης είναι η σταδιακή αύξησή του κατά 25% μέχρι το 2012, για να παραμείνει όμως, ακόμα και τότε, κάτω από τα όρια της φτώχειας, που για τη Γαλλία το 2010 έχουν οριστεί στα 910 ευρώ το μήνα.

Κι ενώ 850.000 άνθρωποι καλούνται να ζήσουν με το επίδομα αναπηρίας, το τελευταίο, από το 80% του βασικού μισθού που αντιπροσώπευε το 1982, το 2007 βρίσκεται να αντιπροσωπεύει μόλις το 60%. Κατά συνέπεια, όσο γενναία κι αν ακούγεται η αναμενόμενη αύξηση δεν είναι παρά μια διορθωτική παρέμβαση σε μια συνολική απώλεια του εισοδήματος των αναπήρων ως προς το βασικό μισθό της τάξης του 20% κατά την τελευταία εικοσαετία. Στην απώλεια αυτή θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και αυτή που παρατηρείται στο επίπεδο παροχής υπηρεσιών είτε πρόκειται για νοσηλεία είτε για κοινωνικές υπηρεσίες βοήθειας στο σπίτι, ψυχολογικής υποστήριξης και άλλων που μετατίθενται πια στον ιδιωτικό τομέα αυξάνοντας έτσι το κόστος διαβίωσης και πλήτοντας την ποιότητα ζωής.
Το συντονιστικό, αναγγέλοντας με επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τις κινητοποιήσεις της 27 Μάρτη, αναφέρεται σε μια σειρά αιτημάτων κατεπείγοντος χαρακτήρα από τα οποία εξαρτάται η ζωή πολλών χιλιάδων πολιτών. Πολλώ δε μάλλον που οι ελπίδες που είχαν δημιουργηθεί από το νόμο του 2005 φαίνεται σήμερα να πέφτουν στο κενό. Τότε, οι ειδικές ρυθμίσεις για την εργασία, τις αποζημιώσεις και την προσβασιμότητα (κτηρίων και δημοσίων χώρων) καθιστούσαν το νόμο ιδιαίτερα ευνοϊκό με επίκεντρο την αυτονομία και την αξιοπρεπή διαβίωση.
Σήμερα, η πολιτική τόσο του προέδρου όσο και της κυβέρνησης, ανεξάρτητα από τις εξαγγελίες, φαίνεται να κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, αφού το κύριο χαρακτηριστικό της είναι οι σημαντικές περικοπές τόσο στον τομέα της υγείας όσο και σε αυτόν των κοινωνικών υπηρεσιών γενικότερα.

Τα αιτήματα

Δύο χρόνια μετά την ιστορική κινητοποίηση των 35.000 στο Παρίσι και τη συγκρότηση του συντονιστικού «Ούτε φτωχοί ούτε υποταγμένοι», τα συμπεράσματα για τη φτώχεια που μαστίζει τους αναπήρους και τα άτομα που έχουν προσβληθεί από ασθένεια που προκαλεί αναπηρία παραμένουν απαράλλαχτα.
Μάλιστα, οι πραγματικές συνθήκες δεν παύουν να επιδεινώνονται, στερώντας το αίσθημα όποιας αισιοδοξίας θα μπορούσαμε να έχουμε για την πραγματοποίηση σημαντικών βελτιώσεων τόσο στο θέμα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, όσο και της καθημερινής ζωής. Στο ήδη υψηλό κόστος διαβίωσης προστίθενται οι αυξήσεις στην κοστολόγηση των ιατρικών πράξεων και συνεπώς η αύξηση του μέρους εκείνου που βαρύνει αποκλειστικά τους ασθενείς. Φάρμακα υψηλού κόστους αποκλείονται από τις λίστες. Το εθνικό σύστημα υγείας συρρικνώνεται και συχνά ολόκληρες νοσοκομειακές μονάδες κλείνουν. Η προσβασιμότητα δυσχεραίνεται και η ποιότητα των υπηρεσιών χολαίνει. Το ζήτημα της εργασίας των ατόμων με ειδικές ανάγκες, από ζητούμενο, έχει καταλήξει σε μέσο εκβιασμού προκειμένου να συνεχίσουν οι δικαιούχοι να λαμβάνουν τα επιδόματά τους. Την ίδια στιγμή μάλιστα που οι επιχειρήσεις προτιμούν να πληρώνουν πρόστιμα παρά να καλύπτουν μέρος των αναγκών τους με προσλήψεις ατόμων με αναπηρία, όπως υποχρεούνται από το νόμο. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την φορολόγηση των αποζημιώσεων που προέρχονται από εργατικά ατυχήματα, αλλά και την, όχι λιγότερο σημαντική, συνολική αύξηση του κόστους διαβίωσης τα τελευταία χρόνια.

Έτσι, παρά την υπόσχεση για αύξηση του επιδόματος αναπηρίας κατά 25%, το τελευταίο θα συνεχίσει να παραμένει κάτω από τα όρια της φτώχειας και το 2012. Όμως, ακόμα και τότε, η αύξηση δεν θα αφορά το σύνολο των ενδιαφερομένων, αφού αποκλείονται ήδη από αυτό όσοι θεωρούνται ότι έχουν πρόσθετα εισοδήματα, όπως μια σύνταξη ή ένα ενοίκιο.

Κατά συνέπεια, οι διεκδικήσεις του συντονιστικού «Ούτε φτωχοί ούτε υποταγμένοι» διαμορφώνονται ως εξής:

• Δημιουργία εισοδήματος ίσου με το βασικό μισθό για όλους και όλες, ανεξάρτητου από τα εισοδήματα του συζύγου ή συντρόφου ή άλλων ατόμων που κατοικούν κάτω από την ίδια στέγη (οικογειακή κατοικία, οργανισμός ή άλλη).
• Αύξηση του ορίου εισοδήματος βάσει του οποίου εξασφαλίζεται η πρόσβαση στην συμπληρωματική Παγκόσμια Ιατρική Περίθαλψη (Couverture Maladie Universelle, CMU complémentaire), ώστε οι «ξεχασμένοι» του συστήματος να μπορούν να έχουν πλήρη κάλυψη των ιατρικών δαπανών τους. Σήμερα στη Γαλλία έχουν δικαίωμα μόνο όσοι παρουσιάζουν εισοδήματα κάτω των 6.000 ευρώ το χρόνο.
• Κατάργηση των μέτρων «κοινωνικής οπισθοδρόμησης».
• Κατάργηση όλων των επιβαρύνσεων στην ιατρική περίθαλψη των πιο ευαίσθητων κατηγοριών.
• Κατάργηση της φορολόγησης των αποζημιώσεων για εργατικά ατυχήματα, ή αλλιώς για τα 720.000 θύματα της εργασίας κάθε χρόνο.

Οι διαδηλώσεις

Κινητοποιήσεις είχαν προγραμματιστεί, εκτός από το Παρίσι, στις περισσότερες από τις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας, μεταξύ των οποίων η Μασσαλία, το Μπορντώ, η Ορλεάνη, η Λίλ, η Νάντ, η Καν, η Ντιζόν, η Περπινιάν, η Ανζέ, η Ρεν, το Μετζ κ.ά.
Πιο συγκεκριμένα, στο Παρίσι, 2.500 άτομα κατάφεραν να παραβρεθούν στη συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στις στήλες των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Τροκαντερό. Το πρόγραμμα περιλάμβανε ομιλίες υπευθύνων των συλλόγων που συμμετέχουν στο συντονιστικό, μαρτυρίες από αναπήρους και από τις οικογένειές τους προκειμένου να εκφράσουν τη διπλή δυσκολία μιας καθημερινότητας ιδιαίτερα απαιτητικής την οποία οι άμεσα εμπλεκόμενοι καλούνται να αντιμετωπίσουν με εισόδηματα που κινούνται κάτω από τα όρια της φτώχειας.

Αλλά και στην υπόλοιπη Γαλλία, οι διαδηλώσεις δεν στερήθηκαν ούτε συμμετοχής ούτε όμως και φαντασίας, και απλώθηκαν σε πάνω από είκοσι πόλεις: 1000 διαδηλωτές στη Ντιζόν, 500 στο Στρασβούργο, 800 στην Περπινιάν, 1000 στην Τουλούζη, για να φωνάξουν «Όχι στην τριπλή ποινή αναπηρία, φτώχεια, αποκλεισμός», «αξιοπρεπές εισόδημα τώρα», «θέλουμε ζωή και όχι επιβίωση», αλλά και «ελευθερία, ισότητα, φτώχεια», «δεν θέλουμε υποσχέσεις, θέλουμε λεφτά».
Οι κινητοποιήσεις περιλάμβαναν επίσης λαϊκό δημοψήφισμα για το αν είναι δίκαιο το επίδομα αναπηρίας να είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας, πορείες προς τις νομαρχίες, ομιλίες, συνεντεύξεις τύπου, πολύχρωμα μπαλόνια -για να θυμήσουν ίσως τη διαφορετικότητα σε μια κοινωνία και μια εποχή που ρέπουν προς μια επικίνδυνη ομοιομορφία- αλλά … και σούπα – αφού ο Μάρτης στη Γαλλία δεν φημίζεται για τις υψηλές του θερμοκρασίες, παρά την ευχάριστη διάψευση που μας πρόσφερε στις αρχές του.

Αν όμως ο καιρός είναι πάντα σε θέση να μας εκπλήσει ευχάριστα, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις πολιτικές που δρομολογούνται σε ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπίσουν την, καταρχήν τραπεζική, κρίση και που βασίζονται στην αποδόμηση του κοινωνικού κράτους προς όφελος του ιδιωτικού τομέα και της αγοράς.
Αναφορικά με την κινητοποίηση της 27 Μάρτη στη Γαλλία, που εφορμάται από την πολιτική περικοπών και αποδιάρθρωσης του συστήματος υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών, δεν μπορούμε παρά να θέσουμε το εξής ερώτημα. Ποιες θα είναι οι συνέπειες των περικοπών που συντελούνται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας όταν όλοι και όλες γνωρίζουμε καλά πως τόσο το θεσμικό πλαίσιο όσο και η ποιότητα των υπηρεσιών κινούνται σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά;
Για να μην αναφερθούμε στις νοοτροπίες, τα στερεότυπα και τις αγκυλώσεις της ελληνικής κοινωνίας, που βέβαια ούτε από τις ευρωπαϊκές έχουν εκλείψει, σχετικά με ζητήματα ευαίσθητα όπως είναι η υγεία και η απώλειά της, αλλά και η αυτονομία και η ανεξαρτησία από την οικογένεια που θα κληθεί για μια ακόμη φορά να αναδειχτεί στο βασικό, ίσως και μόνο, φορέα κοινωνικής αλληλεγγύης με τα γνωστά προβλήματα που ενέχει πάντα και παντού ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Τέλος, πώς θα μπορέσει η κοινωνία να διασφαλίσει όρους αναδιανομής και προστασίας για τους πολίτες που έχουν περισσότερη ανάγκη στο βαθμό που, στην παρούσα συγκυρία, καλείται να αποδεχτεί και να διαχειριστεί όχι μόνο την επιδείνωση των συνθηκών ζωής αλλά και μια απαξιωτική εικόνα του εαυτού της που προκύπτει από την συλλογική και συλλήβδην ενοχοποίηση του πληθυσμού για τα αίτια αυτής της κρίσης;

Έλσα Παπαγεωργίου
Κοινωνιολόγος, Υποψήφια διδάκτορας Φιλοσοφίας στο Université Paris 8
elsa.papageorgiou@gmail.com

Για περισσότερες πληροφορίες: www.nipauvresnisoumis.org και στις εφημερίδες L’humanité, Le monde, Libération