Μετά από 14 χρόνια συνεντεύξεων και προσλήψεων ατόμων για την προσωπική μου υποστήριξη, έμαθα να είμαι έτοιμος να ακούσω τις πιο αναπάντεχες απαντήσεις, να δω τις πιο αλλόκοτες εμφανίσεις, να αντιμετωπίσω όλων των ειδών τις φιλοσοφίες. Κάποτε, προσέλαβα κάποιον που δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τα δίδυμα αγοράκια του. Δούλεψα επίσης με έναν ενήλικα που έφτιαχνε καπέλα κατά παραγγελία με φιγούρες του Star Wars και χρησιμοποιούσε για να στυλιζάρει τα μαλλιά του αφρό από σαπούνι. Παραδέχομαι επίσης πως σκέφτηκα να προσλάβω έναν τύπο που οικειοθελώς είχε εμφυτέψει κέρατα στο κεφάλι του(!) Πήρα συνέντευξη από μία γυναίκα που μου εξομολογήθηκε ότι ο άντρας της την ψάχνει για να την σκοτώσει, ενώ ο γιoς τους είναι φυλακή επειδή προσπάθησε να τον σκοτώσει γι’ αυτό τον λόγο. Αυτή δεν την προσέλαβα. Μια στο τόσο πάντως, όλο και κάποιος θα με πιάσει απροετοίμαστο… αλλά ύστερα από 14 χρόνια λαθών, επιτυχιών και εμπειριών, οι εκπλήξεις γίνονται όλο και πιο σπάνιες.
Όσο υπέροχη και να ακούγεται η ιδέα να υπάρχει ένα «εγχειρίδιο» για την επιλογή του βοηθού σου, δυστυχώς αυτή την επιλογή πρέπει να την κάνεις μόνος σου. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν γράψει τόμους με το κάθε βήμα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς για μια επιτυχημέν πρόσληψη, αλλά στην πραγματικότητα, η τελική απόφαση είναι τελείως προσωπικό θέμα. Ο καλύτερος βοηθός για μένα μπορεί να είναι εφιάλτης για σένα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κάποιες συμβουλές που μπορούν να κάνουν την αναζήτηση πιο εύκολη.
Να περιμένεις το αναπάντεχο!
Το επάγγελμα του προσωπικού βοηθού ελκύει κάποια από τα πιο συμπονετικά και γενναιόδωρα άτομα. Αλλά και κάποια από τα πιο περίεργα. Εκτός αν είσαι απίστευτα τυχερός, οι πιθανότητές σου να προσλάβεις τον Ιδανικό βοηθό, είναι μηδαμινές. Ακόμα και αν έχεις κάνει μια φαινομενικά «τέλεια» πρόσληψη, όταν τελικά δουλεύεις με κάποιον καθημερινά σε τόσο προσωπικό επίπεδο, αναγκάζεσαι να επαναπροσδιορίσεις το τί είναι «ιδανικό». Εν συντομία: να είσαι έτοιμος να δουλέψεις και να ανεχτείς ανθρώπους με τους οποίους δεν θα είχες καμία σχέση αν δεν είχες αναπηρία.
Ένας φανατικός του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου, μία τραβεστί, σκληρά εργαζόμενες μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τους παιδί, ένας ιθαγενής σαμάνος… όλοι αυτοί, είχαν ένα κοινό στοιχείο: όλοι τους έχουν δουλέψει ως προσωπικοί μου βοηθοί. Αν έχω μάθει ένα πράγμα μέχρι σήμερα, αυτό είναι ότι δεν πρέπει να κρίνεις έναν βοηθό από την εξωτερική εμφάνιση ή τα ενδιαφέροντά του.
Και δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη από τις προσωπικές μαρτυρίες μη-αυτοεξυπηρετούμενων ανθρώπων:
–> Ο Small, ένας φίλος με τετραπληγία, βρήκε μετά από αρκετό ψάξιμο δύο υποψήφιους βοηθούς, τους οποίους χρειάστηκε να εκπαιδεύσει πριν τους προσλάβει. Ο ένας ήταν μουσικός με ευέλικτο ωράριο, καλλιέργεια και ευγενικούς τρόπους. Ο άλλος ήταν πρώην χρήστης μαριχουάνας με βασική σχολική εκπαίδευση. Ο δεύτερος έγινε ο πιο αξιόπιστος βοηθός του και τελικά καρδιακός φίλος του, ενώ ο μουσικός εξαφανίστηκε μετά το τέλος της εκπαίδευσης.
–> Ο Wilson, επίσης τετραπληγικός στο Α5-Α7, προσλαμβάνει (και απολύει) φροντιστές εδώ και 24 χρόνια. Ακόμα, ωστόσο, εκπλήσσεται με το ποιες προσλήψεις τελικά ήταν επιτυχημένες και ποιες όχι. «Έχω εκπλαγεί πολλές φορές από άτομα που φαίνονταν θαυμάσια και ορκίζονταν πως θέλουν να δουυλεύουν μαζί μου για το υπόλοιπο της ζωής τους… Και μόλις 2-3 μέρες μετά, προφασίζονταν πως ξόδευαν πολλά λεφτά στη βενζίνη για να έρθουν σπίτι μου ή πως δεν μπορούσαν να αλλάξουν τα ωράρια στη δεύτερη δουλειά τους κ.λπ. Είναι πραγματικά περίεργο το γιατί ο κόσμος, αφού προσληφθεί σ’ αυτή τη δουλειά, μετά βρίσκει κάποιον λόγο για να την αποφύγει.»
Τρέλα ή εκκεντρικότητα;
Αν αναλογιστώ τις περιπτώσεις των βοηθών που προσέλαβα αλλά τελικά δεν κατέληξε καλά η συνεργασία, μπορώ να τους χωρίσω σε 3 κατηγορίες: τους άχρηστους, τους ανεύθυνους και τους τρελούς. Οι πρώτοι δύο είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν προβλήματα και ίσως να’ ναι και επικίνδυνοι, οι τελευταίοι είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν προβλήματα, αλλά είναι και βέβαιο ότι είναι επικίνδυνοι. «Όταν βιώνεις μια τόσο περιοριστική αναπηρία, είσαι σχεδόν πάντα σε κίνδυνο της σωματικής σου ακεραιότητας, αν δουλεύεις με κάποιον που έχει πρόβλημα διαχείρισης θυμού ή είναι χρήστης ναρκωτικών ή αλκοόλ», παραδέχεται ο Wilson.
Οι όποιες συστάσεις και οι πληροφορίες για το παρελθόν του υποψήφιου βοηθού, δεν είναι ποτέ αρκετές. Ακόμα κι αν κάνεις όλες τις σωστές ερωτήσεις, δεν σημαίνει πως θα λάβεις τις απαντήσεις που χρειάζεσαι. Και έχω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα από την προσωπική μου εμπειρία: Μου πήρε σχεδόν 2 μήνες για να καταλάβω ότι ο βοηθός που είχα προσλάβει ήταν εθισμένος σε μία σειρά από αντιψυχωσικά φάρμακα. Ξύπνησα ένα πρωί και τον βρήκα να στέκεται σε απόσταση αναπνοής από μένα και να με κοιτάζει μέσα στα μάτια. Αυτό το περιστατικό, καθώς και τα καυχήματά του για την «υπεράνθρωπη δύναμη» που αποκτούσε όταν θύμωνε(!), με οδήγησε στο να τον απολύσω. Και μπορεί αυτή η ιστορία να ακούγεται αστεία, αλλά στην πραγματικότητα υπήρξα πολύ τυχερός που δεν συνέβη κάτι χειρότερο.
Το δύσκολο είναι να ξεχωρίζεις τον τρελό από τον εκκεντρικό. Τόσο ο Small όσο και ο Wilson, παραδέχονται πως είχαν μεγαλύτερη επιτυχία στις προσλήψεις προσωπικών βοηθών, με υποψήφιους που αρχικά δεν φαίνονταν «κατάλληλοι». Αν κάποιος σε κάνει να νιώθεις άβολα, έστω και λίγο, πήγαινε στον επόμενο. Δεν θα πρέπει να παραστήσεις τον «ψυχίατρο» των υποψηφίων από τους οποίους παίρνεις συνέντευξη. Για παράδειγμα, αν κάποιος σου πει: «Είμαι λευκός, με ύψος 1,90 και είμαι η πιο καταστρεπτική δύναμη του πλανήτη» -όπως μου είπε κάποιος πρόσφατα-, μη σπαταλήσεις τον χρόνο σου. Πέρνα στον επόμενο υποψήφιο. Μάθε πληροφορίες για το παρελθόν των υποψηφίων σου, ζήτα συστάσεις αν υπάρχουν, πες σε κάποιον δικό σου άνθρωπο να τους συναντήσει για να σου πει τη γνώμη του…Κάνε ό,τι μπορείς για να επιλέξεις όσο πιο προσεκτικά γίνεται.
Απόφυγε τους ξερόλες και τους βαριεστημένους
Ο Wilson έχει μάθει να εμπιστεύεται το ένστικτό του όσον αφορά στην τελική απόφαση της πρόσληψης του προσωπικού βοηθού του. «Αυτή η δουλειά χρειάζεται κάποιον που να είναι διατεθειμένος να αφήσει στην άκρη τις προκαταλήψεις του και τις δικές του ανάγκες. Ο προσωπικός βοηθός μπαίνει στο σπίτι σου και έχει πρόσβαση στη ζωή σου με έναν τρόπο που κανείς άλλος δεν έχει. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει πραγματική εμπιστοσύνη και από τις δύο μεριές.»
«Έχω χωρίσει αυτούς που κάνουν αυτή τη δουλειά σε τρεις κατηγορίες: αυτούς που τους αρέσει να κάνουν αυτή τη δουλειά, αυτούς που την κάνουν επειδή είναι καλοί σε αυτήν, και αυτούς που την κάνουν επειδή δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο», λέει ο Small. Μπορείς βεβαίως να βρεις καλούς βοηθούς και από τις τρεις κατηγορίες, αλλά είναι πάντα προτιμότερο να απολαμβάνει κανείς την δουλειά που κάνει.
Ο Vini πιστεύει ότι για να βρεις κατάλληλους βοηθούς πρέπει να εστιάσεις στη διαδικασία της συνέντευξης: τί λένε και πώς συμπεριφέρονται. Αν ο υποψήφιος δεν επικοινωνεί καλά μαζί σου κατά την διάρκεια της συνέντευξης είναι πιθανό να μην επικοινωνείτε καλά ούτε και στη δουλειά αργότερα. Δείχνει ενδιαφέρον για σένα και το πρόγραμμά σου; Σου κάνει ερωτήσεις; Δείχνει να τα ξέρει όλα;
Πρόσφατα είχα μια εμπειρία με έναν υποψήφιο ο οποίος επέμενε πως από την στάση του σώματός μου καταλάβαινε ότι χάνω θερμότητα και ότι άρα σύντομα θα κρυώσω και θα θέλω να φύγω. Είχε δίκιο μόνο στο ότι ήθελα να φύγω! Η στάση του σώματός μου ήταν τέτοια, με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος, λόγω του εκνευρισμού μου για τον χρόνο που έχανα με κάποιον που προφανώς δεν είχε ιδέα για το τί έλεγε. Τον φανταζόμουν στο σπίτι μου να κρίνει τον τρόπο με τον οποίο εκτελούσα το πρόγραμμά μου επί 14 χρόνια, και ήθελα να ξεράσω! «Οι ξερόλες ποτέ δεν είναι καλή λύση. Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να έχετε καλύτερη υποστήριξη από εκείνους που σας κάνουν συχνά ερωτήσεις, γιατί αυτοί οι βοηθοί είναι διατεθειμένοι να μάθουν για σένα, για τις ανάγκες σου και για το τί χρειάζεσαι για να έχεις καλή ποιότητα ζωής.
Ο Small επικεντρώνεται στη γλώσσα του σώματος των υποψηφίων κατά τη διάρκεια της συνέντευξης και κυρίως στo θέμα της υγιεινής. Τα μακριά νύχια είναι ένα σίγουρο ΟΧΙ. Προσπαθεί πάντα να περιγράφει λεπτομερώς τη δουλειά και το τί αυτή εμπεριέχει. Αν κάποιος συνοφρυωθεί όταν πεις «έντερο» ή «αφόδευση», τότε μπορείς να μαντέψεις πώς θα αντιδράσει όταν θα έρθει η ώρα για να σε βοηθήσει με τις εντερικές κενώσεις. Ο Small παραδέχεται ότι υπήρξαν περιπτώσεις βοηθών που αντέδρασαν έντονα όταν στη συζήτηση αναφέρθηκε το θέμα της αφόδευσης: «Είχα έναν υποψήφιο που αρπάχτηκε μαζί μου για τον μισθό λόγω του ότι χρειαζόμουν βοήθεια στην τουαλέτα: “Θέλεις να σου σκουπίζω τον κώλο για 7,25 δολάρια την ώρα;!”».
Πέρα βέβαια από όλες αυτές τις κακές εμπειρίες, όταν σταθείς αρκετά τυχερός ώστε να βρεις καλούς και υποστηρικτικούς βοηθούς, οι πραγματικά απελευθερωτικές στιγμές ανεξάρτητης ζωής και το αίσθημα ασφάλειας, δεν συγκρίνονται με τίποτα. Με έναν καλό προσωπικό βοηθό, έχεις λιγότερες πιθανότητες να καταλήξεις στο νοσοκομείο, και αν συμβεί, τότε ξέρεις πως θα φροντίσει να γίνουν όλα όπως πρέπει και θα επιβλέπει ακόμα και το νοσηλευτικό προσωπικό του νοσοκομείου. Επίσης, ένας υποστηρικτικός βοηθός σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις ό,τι δραστηριότητα επιθυμείς, όπως εσύ επιθυμείς: να ταξιδέψεις, να γνωρίσεις νέους πολιτισμούς, να μάθεις διάφορα πράγματα που ποτέ δεν θα σου δινόταν η ευκαιρία να γνωρίσεις, συνθέτοντας τη δική σου μικρή εγκυκλοπαίδεια τυχαίας γνώσης!
Αξίζει τον κόπο – ψάξε να βρεις εκείνον τον βοηθό που θα δώσει στην καθημερινότητά σου την ποιότητα που εσύ ορίζεις.
Του Ian Ruder, Ιούνιος 2012
Απόδοση: Θάλεια Κιούση