Από το 1981 που ξεκίνησε η μεταρρύθμιση του δικτύου της κοινωνικής πρόνοιας και υποστήριξης η αναπηρία θεωρήθηκε άλλοτε ως ένα κοινωνικό πρόβλημα άλλοτε ως πολιτικό πρόβλημα και άλλοτε ως ιατρικό πρόβλημα.
Πραγματικά, εάν θέλουμε να ορίσουμε την αναπηρία ως πρόβλημα, τότε ναι, είναι ταυτόχρονα και κοινωνικό και πολιτικό, αλλά και ιατρικό πρόβλημα.
Εάν ωστόσο θεωρήσουμε πως η αναπηρία είναι μια συνθήκη ζωής που κάτω από τις πιο ιδανικές συνθήκες δεν μπορεί να εξαφανιστεί από την κοινωνία, την οικονομία και τον πολιτισμό, τότε αναγκαστικά θα πρέπει να παραδεχθούμε πως, θέλουμε δεν θέλουμε, θα πρέπει να οργανώσουμε με κάποιο ορθολογικό τρόπο την ελληνική κοινωνία, την ελληνική οικονομία και τον ελληνικό πολιτισμό, ώστε να υποδέχεται με αποδεκτό τρόπο τους πολίτες που ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας και να μη τους εμποδίζει.
Με βάση αυτό το παραπάνω, τα ζητήματα των πολιτών με αναπηρίες εξακολουθούν να είναι κοινωνικό, πολιτικό, αλλά και ιατρικό πρόβλημα, αλλά ως πρόβλημα θα πρέπει να βρεθεί μια τεχνική λύση που να οδηγήσει στην εξομοίωση των πολιτών με αναπηρίες με τους ικανούς σωματικά.
Ποτέ από το 1981 καμία πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική ή οικονομική εξουσία δεν προσέγγισε τα ζητήματα που αφορούν στην κοινότητα των ανθρώπων με αναπηρίες με κάποιο τεχνικό τρόπο. Αντιθέτως, ως εξουσία, έκαναν αυτό που νόμιζαν πως έπρεπε να γίνει.
Η εξουσία, όταν είχε κάποια ιδέα, χωρίς να αξιολογήσει το κατά πόσο ήταν εφικτή η πραγματοποίηση της ιδέας, έβγαινε στα κανάλια (κυρίως) και δευτερευόντως στον έντυπο τύπο και με διαγγέλματα πολιτικοποιούσε την ιδέα και την εμφάνιζε ως μελλοντική πολιτική που επρόκειτο να εφαρμόσει.
Έτσι, οι πολίτες με αναπηρίες τα τελευταία έξι χρόνια άκουσαν για αποκωδικοποιητές, για κάρτες αναπηρίας, για παρατηρητήριο για ΑμεΑ και πάει λέγοντας, χωρίς ωστόσο (δικαιολογημένα) να έχουν την τεχνική γνώση για να καταλάβουν το κατά πόσο είναι υλοποιήσιμα.
Τελικά δεν μπόρεσαν να υπάρξουν ούτε αποκωδικοποιητές, δεν μπόρεσε να εφαρμοστεί ούτε η κάρτα αναπηρίας, ενώ το παρατηρητήριο ΑμεΑ αυτοκαταργήθηκε αφού με νόμο συγχωνεύτηκε σε άλλο νομικό πρόσωπο, και το Prisma+ εκτονώθηκε.
Τί κοινό είχαν όλες αυτές οι πολιτικές μεταξύ τους;
Μολονότι ήταν καταπληκτικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές ιδέες, δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν. Επίσης, συμπτωματικά, πίσω από κάθε τέτοια καταπληκτική ιδέα βρισκόταν κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που θα χρηματοδοτούσε την καταπληκτική ιδέα.
Ποτέ κανένας δεν ασχολήθηκε με το τεχνικό μέρος: Μπορούσε τεχνικά να υπάρξει αποκωδικοποιητής με τις προδιαγραφές του τεχνικού δελτίου; Μπορούσε να εφαρμοστεί η κάρτα αναπηρίας όταν υπερέβαινε τις αρμοδιότητες του υπουργείου υγείας; Μπορούσε να υπάρξει το παρατηρητήριο ΑμεΑ χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες (στοιχειώδεις) χρηματοδοτήσεις αλλά και οι απαραίτητες συνέργιες με πανεπιστήμια, με ΜΚΟ και με ερευνητικά ινστιτούτα; Μπορούσε να κρατηθεί ένα ψηφιακό κανάλι που δεν είχε βρει την ταυτότητά του;
Όλα αυτά τα παραπάνω είχαν ένα μεγάλο πρόβλημα: Μολονότι ως ιδέες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν καταπληκτικές ιδέες επιστημονικής φαντασίας, τεχνικά δεν ήταν υλοποιήσιμες.
Η αναπηρία στη συγκεκριμένη βαθμίδα του πολιτισμού και της τεχνολογίας, ως συνθήκη ζωής μιας μεγάλης μειονότητας του πληθυσμού της Ελλάδας, είναι πέρα από οποιοδήποτε κυρίως τεχνικό ζήτημα με πολιτικές και με οικονομικές προεκτάσεις.
Αντί οι εξουσίες να ζητήσουν τεχνική βοήθεια για το κατά πόσο τεχνικά είναι υλοποιήσιμες οι κατά τα άλλα καταπληκτικές ιδέες, παρέμειναν στις εξαγγελίες για να αποσπάσουν προσωρινά τα χειροκροτήματα των υπηκόων με αναπηρίες.
Έτσι, ύστερα από 20 χρόνια «μεταρρύθμισης» της κοινωνικής πρόνοιας, δεν έμεινε τίποτα όρθιο. Η επαγγελματική κατάρτιση, που ήταν της μόδας τη δεκαετία του ’80, δεν απέδωσε τίποτα. Ο γενικός οικοδομικός κανονισμός, επίσης δεν απέδωσε, δεδομένου πως ακόμη και σήμερα στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι οικοδομές δεν είναι προσπελάσιμες. Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι εργολάβοι της δεν κατόρθωσαν να κάνουν στοιχειωδώς προσπελάσιμες ράμπες στα πεζοδρόμια, μολονότι υπήρχαν οι προδιαγραφές. Τα μέσα μαζικών μεταφορών εξακολουθούν να είναι απροσπέλαστα με εξαίρεση αυτά που δημιουργήθηκαν για τους ολυμπιακούς αγώνες.
Φτάσαμε στο 2010 και ακόμη ακούμε ιδέες επιστημονικής φαντασίας από τις εξουσίες, χωρίς να ακούμε τεχνικά υλοποιήσιμες πολιτικές και πρακτικές.
Εδώ που φτάσαμε η αναπηρία είναι κατεξοχήν τεχνικό ζήτημα, και δευτερευόντως πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό ζήτημα.
Υπάρχει ανάγκη τεχνικής κατάρτισης των ανδρών και γυναικών πολιτικών, ώστε να μάθουν ότι και για την αναπηρία χρειαζόμαστε τεχνικό εγχειρίδιο που να εξηγεί αυτά που είναι εφικτά και τα ανέφικτα.
Το κυριότερο είναι πως δεν υπάρχει μηχανισμός για την πραγματοποίηση έργων αναπηρίας. Όπως το 1981, έτσι και το 2010 δεν υπάρχει μηχανισμός που να μπορέσει να υποστηρίξει τεχνικά τις καλές ιδέες των πολιτικών.
Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η μειονότητα των πολιτών με αναπηρίες: Η έλλειψη τεχνικών και τεχνοκρατών που θα μπορούσαν να αναλάβουν το τεχνικό και οικονομικό μέρος της υλοποίησης προγραμμάτων για την ανεξάρτητη διαβίωση, την κοινωνική επιχειρηματικότητα, την αποκατάσταση της προσπελασιμότητας των κοινόχρηστων και των δημόσιων χώρων, την ορθολογικοποίηση των παροχών σε χρήμα και σε είδος των ασφαλιστικών ταμείων, τη δημιουργία και τη λειτουργία κοινοτικών δικτύων υποστήριξης, και πάει λέγοντας.
Ό,τι και να πουν οι εξουσίες είναι απλώς λόγια, γιατί δεν θα μπορέσουν ποτέ να πραγματοποιηθούν εάν από πίσω τους δεν υποστηριχθούν από τεχνοκράτες και τεχνικούς που θα αναλάβουν την πραγματοποίηση των ιδεών τους.
Βρισκόμαστε μπροστά από μια τεράστια οικονομική κρίση που αναγκαστικά η επιβίωση και η ευημερία της μειονότητας των πολιτών με αναπηρίες μετατίθεται 5 το λιγότερο χρόνια, όσο δηλαδή χρειάζεται το πρόγραμμα του ΔΝΤ, και άλλα 5 χρόνια, όσο χρειάζεται να υπάρξει ένα στοιχειώδες πλεόνασμα στο εθνικό εισόδημα ώστε να υποστηριχθεί η χρηματοδότηση έργων που θα αφορούν και τους ανθρώπους με αναπηρίες.
Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια τεράστια κρίση, οι συνέπειες της οποίας δεν έχουν ακόμη φανεί, και δεν υπάρχει η τεχνική γνώση, οι τεχνοκράτες και ο τεχνοκρατικός μηχανισμός για να συγκροτήσουν αξιόπιστες και εφαρμόσιμες πολιτικές αναπηρίας.
Τεχνικά γράφοντας, δεν υπάρχει ελπίδα. Το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχουν ούτε απελπισμένοι που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μια διέξοδο, γιατί όταν δεν υπάρχει διέξοδος τότε θα πρέπει να την εφεύρουμε – και εφευρέτες μπορούν να είναι μόνο οι απελπισμένοι.
Αντί απελπισίας, έχουμε παθητικοποιηθεί και περιμένουμε καρτερικά την επιδείνωση της κρίσης, παθητικοί θεατές της τηλεοπτικής αναπαραγωγής ενός οικονομικού δράματος…
Νίκος Βουλγαρόπουλος, Ιούλιος 2010